Complexe en tijdelijke financiering belemmeren zorgzame gemeenschappen

Het is tijd voor een eenvoudigere en structurelere financiering van zorgzame gemeenschappen. Dat is een belangrijke conclusie uit de eerste Monitor Zorgzame Gemeenschappen 2020 die Nederland Zorgt voor Elkaar, Movisie en Vilans uitvoerden onder ruim 300 burgerinitiatieven in wonen, zorg en welzijn.

De Monitor Zorgzame Gemeenschappen 2020 laat zien dat de beweging van bewonersinitiatieven groeit en impact heeft. De Monitor laat echter ook zien dat onder zorgzame gemeenschappen een brede wens is voor meer financiering om hun activiteiten uit te breiden en te verbeteren. Aan de andere kant laten de interviews met meer ervaren en ontwikkelde initiatieven zien dat er dan vaak complexe constructies en specialistische kennis nodig zijn om dat te bereiken. Deels kunnen burgerinitiatieven elkaar daarbij helpen. Toch is een stimulans van lokale en landelijke overheid gewenst.

Vijf kansen voor structurele financiering

Het onderzoek laat zien dat het hard nodig is dat meer zorgzame gemeenschappen sneller toegang hebben tot een meegroeiende, eenvoudige en stabielere financiering. Om de maatschappelijke impact van deze groeiende beweging te versterken zouden overheid, gemeenten en andere financiers de volgende ontwikkelingen kunnen stimuleren. 

1. Bij verlenen van subsidies dienen financiers nog meer aan te sluiten bij inwoners en hun behoeften en zorgzame gemeenschappen vertrouwen en ruimte te geven dat zij in die behoeften voorzien.
2. Brede en zo eenvoudige mogelijke toegang tot voorfinanciering van proces- en aanloopkosten, zeker als er aanzienlijke investeringen nodig zijn, zoals woningbouw of aanschaf van ruimten en vervoersmiddelen. In de energiesector zijn inmiddels goede ervaringen met een zogenaamd Ontwikkelfonds.
3. Ondersteuning van zorgzame gemeenschappen bij de vaak complexe constructies en specialistische kennis die nodig is om te groeien en een stabiele financiering te organiseren. Dit kan bijvoorbeeld door de regionale en landelijke infrastructuur op een professionele manier op te bouwen en te financieren. Ook hier is de energiesector een voorloper.
4. Vervanging van vele kleine subsidies van lokale overheden door een landelijk of meerdere regionale maatschappelijk groeifonds(en) die niet alleen opstartkosten maar ook reguliere operationele kosten dekken. Eind 2020 pleitte een groep van organisaties van zelforganiserende burgers voor de oprichting van een maatschappelijk revolverend groeifonds van 500 miljoen voor 10 jaar.
5. Ontwikkelen en delen van meer kennis over hoe zorgzame gemeenschappen een eigen verdienmodel kunnen ontwikkelen. Bijvoorbeeld door zorgactiviteiten (die overwegend geld kosten) te compenseren met energie of huisvesting (die overwegend geld opleveren).

Meer weten over structurele financiering voor zorgzame gemeenschappen? Download dan de publicatie hieronder of kijk op de website van Nederland Zorgt Voor Elkaar.