Hoe zorg je dat een project écht impact heeft?

Dit jaar verscheen ‘Veranderen met impact voor aantoonbaar betere zorg’, een publicatie van Vilans in samenwerking met Avance. De methodiek en de bijbehorende effectenkaart worden regelmatig gebruikt om te evalueren wat de toegevoegde waarde is van een project, programma of organisatie. Vilans-adviseurs Liesbeth van den Berg en Janneke Haan vertellen erover.

Impact is kort gezegd: datgene wat niet gebeurd zou zijn als uw project, programma of organisatie er níet was geweest. U wilt iets veranderen en daarvoor zet u activiteiten in waarmee u een bepaald effect voor ogen hebt dat uiteindelijk tot de gewenste veranderingen leidt. Maar gebeurt dat ook? Wat zijn de neveneffecten van uw activiteiten? En wat is uw aandeel daarin? Kortom: wat is de impact van uw project, programma of organisatie?

Van activiteit naar impact

We hebben de methodiek onder andere gebruikt in het programma Samen sterk tegen antibioticaresistentie in verpleeghuizen. De impact die we met dat programma willen hebben is het beheersen van resistente bacteriën. Door samen met alle stakeholders een effectenkaart te ontwikkelen, kun je nadenken over hoe je dat bereikt. De activiteit (ontwikkelen, delen en valideren van kennis) leidt tot resultaten (zorgteams zien het belang van hygiënisch werken en gebruiken de hulpmiddelen). De resultaten hebben effecten (zorgteams gaan hygiënischer werken) en die effecten leiden tot de beoogde impact (het beheersen van resistente bacteriën).

Eén taal, één strategie

De grote meerwaarde van het gezamenlijk ontwikkelen van een effectenkaart is dat iedereen dezelfde taal gaat spreken. Iedereen heeft zo zijn eigen ideeën over de invulling van een project of programma en de interpretatie van bepaalde termen of afspraken. Door de kaart in te vullen wordt u gedwongen daarover na te denken en daar samen betekenis aan te geven. U weet wat u van elkaar kunt verwachten en dat zorgt voor een betere samenwerking.

Het helpt ook om uw strategie te structureren doordat u uzelf en anderen daarover bevraagt, bijvoorbeeld uw doelgroep, uw collega’s en experts. De methodiek maakt aannames expliciet en zorgt er zo voor dat u uw eigen invloed niet overschat. Natuurlijk, die aannames zijn vaak gebaseerd op ervaringen van uzelf of van anderen. Maar kloppen ze nog?

Minder fouten, meer eenzaamheid

Natuurlijk is het ook spannend om u op deze manier te verbinden aan elkaar en aan uw doelen. Kunt u ze wel waarmaken? En waar loopt u nog meer tegenaan tijdens het proces? Want de effecten die u bereikt met uw inspanningen kunnen ook een negatieve invloed hebben op de samenleving. Een eHealthinterventie kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat een zorgprofessional minder vaak bij de cliënt hoeft langs te komen. Voor cliënten die erg op hun privacy zijn gesteld is dat een voordeel. Maar mogelijk zijn er cliënten die zich daardoor eenzamer voelen of worden andere problemen minder snel gesignaleerd. Het is van belang om ook over die effecten na te denken zodat u daar goed op in kunt spelen.

Aantoonbare resultaten

De methodiek en de effectenkaart zijn geen doel op zich of een stappenplan met gegarandeerd succes. Ze zijn een middel om samen uw doelen te bepalen en te onderzoeken wie welke inspanning moet leveren om die doelen te bereiken. Het kan u helpen structuur aan te brengen in dat proces en de resultaten aantoonbaar te maken, ook naar financiers.