Veerkrachtstraining voor jonge mantelzorgers hard nodig

1 op de 4 jongeren is jonge mantelzorger in Nederland. Van 1-7 juni krijgt deze groep dan ook alle aandacht in de Week van de Jonge Mantelzorger. Belangrijk, zeggen deskundigen. ‘Door te normaliseren, wordt het voor jonge mantelzorgers makkelijker om om hulp te vragen.’

Jonge mantelzorgers kunnen beperkt worden in hun ontwikkeling wanneer zij zorgtaken hebben of zich zorgen maken om een zieke naaste. Vaak herkennen zij zichzelf alleen niet als jonge mantelzorger, terwijl dit wel belangrijk is bij het vragen om hulp en ondersteuning.

Signaleren belangrijk

‘We weten momenteel dat jongeren er zelf niet snel over beginnen’, vertelt Tessa Rademaker van Markant, centrum voor mantelzorg in Amsterdam. ‘Jongeren die opgroeien willen zoveel mogelijk normaal zijn en erbij horen. Ze voelen zich ongemakkelijk als ze merken dat ze in een uitzonderlijke situatie zitten. Daarom is het signaleren door omstanders belangrijk. Denk aan zorgprofessionals, docenten, familieleden of buren. Het is fijn voor jongeren als ze weten dat ze bij iemand kunnen aankloppen als het niet goed gaat.’

Aandacht voor jonge mantelzorgers

Ook Marjet Karssenberg vindt aandacht voor jonge mantelzorgers belangrijk. Zij was betrokken bij het ontwikkelen van de veerkrachtstraining voor jonge mantelzorgers in het Europese innovatie- en onderzoeksproject ME-WE (mental wellbeing). In Nederland deden Vilans en het Sociaal en Cultureel Planbureau daaraan mee. Karssenberg is zelf jonge mantelzorger en weet als geen ander hoe belangrijk het is dat de omgeving adequaat op je reageert.

Luisterend oor

‘Ik heb een keer aan een docent verteld over mijn broertje, die een verstandelijke beperking heeft’, zegt Karssenberg. ‘Hij vertelde vervolgens ongevraagd aan mijn ouders dat ik het ontzettend moeilijk had met de situatie, terwijl dat helemaal niet klopte. De mantelzorgorganisatie hier in de buurt heeft mij wel goed geholpen. Mijn ouders hadden daar via via van gehoord. Daar gingen ze echt van mijn behoeftes uit. Zo van: “Hé, wat heb je nodig, waar heb je zin in? En als je behoefte hebt om te praten, laat het ons weten, dan kletsen we een keer.” Dat aanbod was fijn, want ook al heb je het niet direct nodig, het kan zijn dat je over een jaar wel dat luisterend oor kunt gebruiken.’

Train-de-trainer

De ME-WE-veerkrachtstraining is ook een ondersteuningsmogelijkheid voor jonge mantelzorgers. ‘Wij voeren vooral een-op-een-gesprekken met jonge mantelzorgers’, aldus Rademaker, ‘maar we misten nog een groepsgerichte interventie. Toen we hoorden over de veerkrachtstraining, hebben we een train-de-trainer aangevraagd. De inhoud was praktisch en afwisselend. Je kunt daarbij ook gebruik maken van een trainingshandboek, waarin je krijgt uitgelegd wat je per sessie kunt doen.’

Ervaringskennis over mantelzorg

‘Wat ik sterk aan de training vind’, vertelt Rademaker, ‘is dat het jonge mantelzorgers handvatten geeft om beschouwend naar zichzelf te kijken. Het gaat echt om: wat denk, vind en voel je? Door hier bewust in te worden, helpt het jonge mantelzorgers meer compassievol naar zichzelf te zijn. Daarnaast geldt: hoe beter je jezelf kent en snapt hoe je met bepaalde zaken omgaat, hoe krachtiger je wordt. Wat ik ook sterk vond is dat je een stukje ervaringskennis meekrijgt. Zo kwam Marjet vertellen hoe het is om jonge mantelzorger te zijn. We gaan nog wat aanpassingen doen aan de training, zodat die goed bij ons past, maar we gaan de veerkrachtstraining zeker zelf geven.’

Training voor jongeren

‘De training is gebaseerd op de DNA-V-methode’, legt Karssenberg uit. ‘Deze methode helpt jongeren om te gaan met hun emoties, doelen te bereiken en zich te verbinden met anderen. De training is zo ontwikkeld dat niet alleen de aandacht gericht wordt op het jonge mantelzorger zijn, maar ook op wie je bent als mens. De vaardigheden die zij tijdens deze training leren, helpen niet alleen bij het zorgaspect van hun leven, maar ook bij hun ontwikkeling in het algemeen. Het gaat niet alleen over hoe zij de zorg kunnen volhouden, maar ook hoe ze een leuk leven kunnen hebben op school en met vrienden.’

Tips voor zorgorganisaties

Wat ze aan zorgorganisaties en professionals zouden willen meegeven? Rademaker: ‘Het herkennen van jonge mantelzorgers is belangrijk. Dat gebeurt namelijk nog onvoldoende. De eerste stap is om te begrijpen wat het inhoudt om op te groeien met ziekte en zorg in het gezin. Weet verder dat een simpele vraag als: “Hoe is het met jou?” al heel veel kan schelen. Daarnaast zou ik organisaties willen adviseren om bekend te zijn met het aanbod in de eigen omgeving voor de doorverwijzing van jonge mantelzorgers. En natuurlijk de inzet van de veerkrachtstraining. Die kun je namelijk ook heel goed preventief inzetten. Daarnaast hebben wij als Markant een gesprekswijzer ontwikkeld voor professionals die een drempel ervaren om het gesprek aan te gaan. Dit zijn hele makkelijke en praktische vragen die goed werken.’

Werk samen met jonge mantelzorgers

‘We weten dat zorgprofessionals het al druk genoeg hebben’, zegt Karssenberg, ‘maar het is belangrijk om te weten dat je dit niet alleen hoeft te doen. Er zijn immers voldoende organisaties die goed weten hoe ze goede ondersteuning aan jonge mantelzorgers kunnen geven. Wil je een aanbod ontwikkelen voor jonge mantelzorgers? Dan is het advies om dit echt samen met jonge mantelzorgers te doen. Zo hebben wij ook de veerkrachtstraining voor jonge mantelzorgers ontwikkeld.’