Reablement als oplossing voor toenemende zorgvraag

Kent u het zorgconcept 'Reablement'? Het maakt ouderen onafhankelijk van zorg en is een enorm succes in Denemarken. Professor Tine Rostgaard doet er onderzoek naar: ‘Reablement is gebaseerd op wat ouderen willen en niet per se op wat thuiszorgorganisaties willen’.

Het begon in 2007. ‘Niet in Denemarken maar in Zweden’, vertelt Rostgaard. ‘Daar startte de gemeente Frederica een experiment. Ouderen die hulpbehoevend werden maar toch thuis wilden blijven wonen, kregen hierbij niet het standaardaanbod van thuishulp en thuiszorg aangeboden. In plaats daarvan kregen ze een intensief revalidatietraject dat er op gericht is hen weer helemaal zelfstandig te maken. Aan het einde van dit traject kon de meerderheid van de deelnemers weer onafhankelijk en zonder begeleiding of hulp thuis wonen.’ 

Tot 27.000 uur minder zorg 

Het experiment met reablement in Frederica had als uitkomst dat tot 27.000 uur minder zorg en begeleiding nodig was dan voorheen. Van de 220 zorgklanten die meededen met het experiment konden er 103 weer volledig zelfstandig verder en hadden 68 mensen minder zorg nodig. ‘Het resultaat is niet alleen dat mensen weer zelf het huishouden kunnen doen en zelf een maaltijd kunnen bereiden, maar nog belangrijk is dat de deelnemers ook weer zelf kunnen opstaan uit bed en zelfstandig naar het toilet kunnen gaan.’

Herstelgerichte zorg

Het reablement-model wordt in Nederland, Noorwegen, Australië, Engeland en Nieuw-Zeeland aangeboden onder de noemer ‘herstelgerichte zorg’. Het grote verschil met Denemarken is dat het in dit land sinds 2015 onderdeel is van de nationale wetgeving en aangeboden wordt in alle regio’s van het land. Het kent tevens de volledige steun van beroepsgroepen, vakbonden et cetera. Volgens de Europese Commissie biedt de Deense langdurige zorg voor ouderen daarom nieuwe en innovatieve manieren om met de vergrijzing en de daarmee toenemende behoefte aan langdurige zorg om te gaan. Andere EU-lidstaten worden door de commissie aangemoedigd om naar Denemarken te gaan en hun langdurige zorg overeenkomstig met de Deense aanpak te ontwikkelen. 

Andere kijk op ouderendom

Rostgaard wordt vaak gevraagd voor welke doelgroepen reablement geschikt is. Zij gelooft echter dat niemand te oud of te fragiel is om iets nieuws te leren. ‘Men gaat er soms van uit dat reablement stopt bij een bepaalde leeftijd en dat het wel niet meer zal werken bij cliënten boven bijvoorbeeld de negentig jaar oud. Maar volgens mij zou het zelfs in de terminale fase mogelijk moeten zijn.’ Dit betekent dat je een heel andere kijk op ouderdom moet hebben. 

Zelfstandigheid van ouderen

Een ander denkbeeld waar Rostgaard vaak tegenaan loopt is dat men vindt dat je ouderen ook niet lastig moet vallen met allerlei lessen en opdrachten. ‘Oma heeft het bij wijze van spreken verdient om van haar rust te genieten.’ Ze herinnert zich een traject waarbij ze een alleenstaande man na een heupfractuur weer hadden geholpen om zelfstandig thuis te wonen. Hij kon onder andere zelf zijn eten opwarmen in de magnetron en kreeg alleen voor complexe zaken nog thuiszorg. ‘Toen in maanden na het reablement-traject bij deze man over de vloer kwam, was er net iemand van thuiszorg aanwezig. Ongevraagd liep zij met de maaltijd van de man naar de magnetron om het voor het op te warmen. Op de vraag waarom ze dat deed, antwoordde ze: 'ach, hij vindt het gewoon fijn als er voor hem gezorgd wordt'. Op deze manier brengen mensen, vaak ook naasten of familieleden, vanuit een totaal begrijpelijke gedachtegang de zelfstandigheid van ouderen in gevaar.’

'Géén bezuinigingsmethode' 

Met de traditionele denkbeelden over ouderdom moet volgens Rostgaard ook bij de implementatie van reablement wel voldoende rekening gehouden worden. ‘De kans bestaat dat het in de publieke opinie wordt neergezet als ordinaire bezuinigingsmethode’, geeft ze aan. ‘Alsof gemeenten bijvoorbeeld geen thuiszorg meer willen vergoeden. Echter, het primaire doel is mensen zo onafhankelijk mogelijk te maken van zorg. Dat moet dus heel duidelijk gemaakt worden in de communicatie.