Scandinavische zorg minder duur en complex dan Nederlandse zorg

De langdurige zorg in Scandinavië is niet alleen aanzienlijk minder complex georganiseerd dan in Nederland, het is ook iets goedkoper. Dat zijn twee van de vele opvallende conclusies uit het vergelijkend onderzoek tussen de Nederlandse langdurige zorg en die van Denemarken, Zweden, Finland en Noorwegen. Onderzoekers van kennisorganisatie Vilans boden het rapport woensdag aan in de Tweede Kamer.

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport wil lessen leren vanuit Scandinavische landen over zorgtaken en langdurige zorg. Onderzoekers van Vilans hebben hieraan invulling gegeven door de genoemde landen met elkaar te vergelijken op kenmerken als bekostiging, technologie, regeldruk, mantelzorg en cliëntondersteuning.

Wat doet Scandinavië slimmer dan wij?

‘Het onderzoek levert een aantal inzichten op dat voor Nederland interessant is’, zegt Henk Nies, bestuurder van Vilans en bijzonder hoogleraar Organisatie en Beleid van Zorg aan de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘De Scandinavische landen lijken op Nederland: er is een hoog welvaartsniveau, er zijn goede sociale voorzieningen en er is solidariteit met kwetsbare mensen in de samenleving en de zorg is van een hoog niveau. Het gevolg is dat de collectieve lasten voor onder andere zorg hoog zijn in internationaal perspectief. Echter, in Nederland zijn de kosten specifiek voor zorg nóg hoger, terwijl de vergrijzing minder ver is. In de toekomst zullen kostenontwikkeling van Nederland die van de Scandinavische landen verregaand overstijgen. Reden om goed naar deze landen te kijken, wat zij slimmer doen dan wij.’

Geen rol voor zorgverzekeraars

Hoewel de oorzaken voor deze verschillen moeilijk te duiden zijn, lijkt het erop dat de eenvoud van het Scandinavische model, zowel wat betreft de besturing van de zorg als van de uitvoering ervan, bijdragen aan een effectieve inzet van de middelen. ‘Kenmerkend dat lagere overheden (gemeenten en regio’s) verantwoordelijk zijn voor de zorg, financieel en inhoudelijk. Zorgverzekeraars zijn er niet of spelen nauwelijks een rol en er zijn veel minder verschillende zorgaanbieders. Er is een vorm van gebiedsgerichte financiering. Burgers betalen belasting en daarnaast vrij kleine eigen bijdragen’, zegt Nies. ‘En dat met een goed kwaliteitsniveau en meer duidelijkheid voor burgers waar ze voor terecht kunnen.’

Technologie en arbeidsmarktproblematiek

Naast vele andere conclusies is de indruk dat Nederland op het gebied van technologie een stuk minder ver gevorderd is dan de Scandinavische landen. Zeker ook wat betreft de mogelijkheden voor burgers om van hun eigen gegevens gebruik te kunnen maken. Zo zijn in Zweden en Denemarken de persoonlijke gezondheidsdossiers voor burgers beschikbaar. Ten slotte is de arbeidsmarktproblematiek in Scandinavië groot, net als in Nederland. Nies: ‘Opmerkelijk is dat in Zweden naar verhouding veel meer mensen in de langdurige zorg werken dan in Nederland. Dit overigens bij vergelijkbare kosten als in Nederland. Vergelijking van internationale gegevens laat zien dat Nederland relatief veel parttime medewerkers in de zorg heeft. Dit duidt op een ander arbeidsethos. In Scandinavië is fulltime werken meer de norm dan in Nederland.’ Het rapport laat ook zien dat men in Scandinavië ook sterk op zelfstandigheid van kwetsbare mensen in hun eigen omgeving gericht is.