Cliëntondersteuners luiden noodklok over zorginfarct

Tijdens het ondersteunen van kwetsbare burgers, waarvan velen een beperking hebben, ervaren cliëntondersteuners toenemende druk in het zorgsysteem. Lange wachtlijsten, een forse toename van meervoudige problematiek en beperkte beschikbaarheid van passende zorg en ondersteuning zijn hier een aantal oorzaken van. De kwaliteit en toegang tot cliëntondersteuning staan hierdoor onder druk. Dit blijkt uit recent onderzoek* naar de knelpunten voor het regelen van passende zorg en ondersteuning vanuit het perspectief van cliënten en cliëntondersteuners.

MEE NL, een coöperatieve vereniging van regionale organisaties, publiceert een signaleringsrapportage gebaseerd op onderzoek onder bijna 400 MEE cliëntondersteuners naar knelpunten in wet- en regelgeving. Op 25 januari is dit rapport aangeboden aan Fonda Sahla, Tweede Kamerlid van D66. De cliëntondersteuners van MEE helpen kwetsbare burgers hun weg te vinden in het ingewikkelde zorgsysteem, zodat zij tijdig de juiste hulp krijgen. De maatschappelijke organisatie uit Utrecht draagt met dit rapport een oplossingsrichting aan om de wetgever, beleidsmakers en -uitvoerders te inspireren tot het aanpakken van deze knelpunten.

Wetgeving veroorzaakt schotten in de hulpverlening

Bijna 90% van de respondenten geeft aan dat in het afgelopen jaar de meervoudige problematiek van hun cliënten is toegenomen. Terwijl het zorgsysteem hier niet op is ingericht. Er zijn teveel schotten in de wet- en regelgeving. Ook geeft twee derde aan dat zij de wachtlijsten bij gemeenten en zorgaanbieders zien oplopen. Hierdoor ontstaat een stapeleffect: wachtlijst op wachtlijst. Dit heeft ook effect op de werkdruk van cliëntondersteuners, bij 58% is deze toegenomen.

Cliënt centraal door domeinoverstijgende ondersteuning

Het recht op cliëntondersteuning is geborgd in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Wet langdurige zorg (Wlz), waardoor er twee financieringsstromen bestaan. Deze tweedeling zorgt voor een scherpe afbakening van wat ondersteuners wel en niet mogen doen. Dit staat domeinoverstijgend werken in de weg, terwijl cliëntondersteuning juist gericht is op vraagstukken over meerdere levensdomeinen.

De knelpunten uit de signaleringsrapportage illustreren dat het zorgstelsel piept en kraakt. Een vraag naar hulp of ondersteuning houdt zich niet netjes aan de schotten tussen wetten of uitvoerders. Yvon van Houdt, directeur MEE NL: “Wanneer cliëntondersteuners domeinoverstijgend kunnen werken verbetert de toegang tot zorg voor kwetsbare burgers. Juist nu de zorg zo onder druk staat, moet cliëntondersteuning voor iedereen toegankelijk zijn. Ongeacht met welke wet of regeling de hulp- of zorgvraag te maken heeft, of in welke gemeente iemand woont. Daarom pleiten wij voor één loket voor domeinoverstijgende cliëntondersteuning. We gaan graag in gesprek met de politiek hoe dit het beste geregeld kan worden.”

Download onderaan het signaleringsrapport (2022). 

^{*Onderzoek met een online vragenlijst uitgevoerd door MEE NL in augustus 2022 onder 400 respondenten.}