Leerbehoeften zorgmedewerkers ouderenzorg in kaart gebracht

Hoe kan leren en verbeteren vanzelfsprekend worden gemaakt voor medewerkers in de ouderenzorg? Met die vraag worstelen veel zorgorganisaties, zo bleek uit een onderzoek van Vilans naar kennisvragen in de langdurige zorg. Wat zijn knelpunten? Welke kennis over leren en verbeteren is al beschikbaar? En wat zou moeten worden onderzocht? Vilans bracht dat in kaart in de publicatie ‘Leren en verbeteren in de ouderenzorg’.

In drie artikelen vatten wij de uitkomsten samen. In dit eerste deel de knelpunten, kennisproducten en kennishiaten rond de leerbehoeften van zorgmedewerkers. De volgende delen hebben als onderwerp ‘Leren als onderdeel van werken’ en ‘Een stimulerende leeromgeving.’

Knelpunten

• Leermethoden sluiten vaak niet aan bij de beschikbare kennis en vaardigheden van de zorgmedewerker.
• Leerdoelen worden vaak opgesteld door het management in plaats van door de zorgmedewerkers zelf, waardoor de intrinsieke motivatie van zorgmedewerkers onvoldoende wordt aangesproken.
• De werkelijkheid van de dagelijkse praktijk op de zorgafdeling is vaak complexer en onvoorspelbaarder dan de theorie doet vermoeden.
• Kennis wordt aangeboden door middel van boeken of internet, terwijl in de dagelijkse praktijk zorgmedewerkers met name kennis zoeken bij collega’s. 
• Zorgorganisaties werken vaak top-down waardoor de werkelijke behoeftes van de zorgmedewerkers niet naar boven komen.
• Door de grote diversiteit aan (uitvoerend) zorgmedewerkers op zorgafdelingen is er sprake van verschillende leerbehoeftes. Hier wordt niet altijd voldoende rekening mee gehouden.

Kennisproducten: welke kennis is al beschikbaar?

• 8 Tips om te leren en ontwikkelen tijdens je werk (2019, Vilans). Deze praktische tool voor zorgmedewerkers, in de vorm van een werkboek, stimuleert zorgmedewerkers aan de slag te gaan met werkplekleren. Aan de hand van acht verschillende tips onderzoekt de zorgmedewerker haar eigen leerbehoeftes en -methoden (bottom-up). Sterke punten van het kennisproduct zijn de stimulerende en positieve insteek en de focus op de behoeftes en beleefwereld van de zorgmedewerker. 
• Leren op de werkplek in 4 fases (2020, Waardigheid en trots). Deze tool omschrijft beknopt vier fases van werkplekleren. Omdat werkplekken en -situaties in de praktijk verschillen, worden de vier fases geïllustreerd door voorbeelden uit de praktijk. Dit kennisproduct richt zich op het individu en diens eigen motivatie. Het is gebaseerd op een theoretisch model en besteedt tevens aandacht aan reflectie op het leerproces. 

Kennishiaten: wat kan nog verder worden onderzocht?

• Hoe kan het leerproces in de praktijk worden vormgegeven vanuit het perspectief van de zorgmedewerker in plaats vanuit het perspectief van het management?
• Hoe kan ervaringskennis van uitvoerend zorgmedewerkers gebruikt worden om te leren en verbeteren?
• Waar dient een kennisproduct aan te voldoen om goed aan te sluiten bij de behoeften van de zorgmedewerker?

Aan het onderzoek werkten onder meer mee: Robbert Gobbens (Hogeschool Inholland en Zonnehuisgroep Amstelland), Marco Mazereeuw (NHL Stenden Hogeschool en Friesland College), Marc van der Meer (Tilburg Law School en CAOP), Judith Meijers (Universiteit van Maastricht, Zuyderland Care, AWO Zuid-Limburg), Marjon van Rijn (UNO Amsterdam en Hogeschool Amsterdam), Irene Muller-Schoof (Academische Werkplaats Ouderen Tranzo, Tilburg University ) en diverse experts van Vilans.