'Ook als je oud bent en zorg nodig hebt, wil je aangeraakt worden'

Sommige ouderen worden afhankelijk van zorg, waardoor zij in een verpleeghuis komen te wonen of zorg aan huis krijgen. Soms hebben ze dan ondersteuning nodig bij het vormgeven van hun seksualiteit. Dit wordt niet vanzelfsprekend als onderdeel van zorg gezien. Om dit te veranderen hebben Rutgers (expertisecentrum seksualiteit) en Vilans hun krachten gebundeld. 'Ook als je oud bent en zorg nodig hebt, willen de meeste mensen aangeraakt worden,' zegt Ymke Kelders, expert seksualiteit en zorg bij Rutgers.

In 2021 telde Nederland ongeveer 3,2 miljoen Nederlanders die 65 jaar en ouder zijn, hiervan zijn er nog velen seksueel actief. Hoewel de seksuele activiteit afneemt naarmate mensen ouder worden, stopt het voor de meesten niet blijkt uit onderzoek. Van de 55-70-jarigen heeft 69 procent in het afgelopen half jaar seks met een partner gehad. Bij de 70-80-jarigen gaat het om 51 procent. 83 procent van de mannen en 61 procent van de vrouwen tussen de 55 en 79 jaar geeft aan seks belangrijk vinden.

Beter seksleven

Ouder worden heeft een aantal voordelen voor het seksueel welbevinden:

Er is vaak meer tijd voor elkaar
Er is geen werk meer of inwonende kinderen
Anticonceptie tegen zwangerschap speelt geen rol meer
Vaak weet men goed wat men wil en is er in langdurige relatie veel intimiteit opgebouwd

Sommige ouderen zeggen dat hun seksleven er door al deze factoren alleen maar beter op is geworden. Maar wat gebeurt er als je in een verpleeghuis komt te wonen en iedereen ineens in en uit kan lopen? Hoe ga je ermee om dat je na 50 jaar naast elkaar slapen dit ineens niet meer kunt? Of iemand door medicatie of ziekte niet meer intiem kan zijn op de manier die zij graag zouden willen? Dan is hier zorg en ondersteuning bij nodig.

Moeilijk om het gesprek te beginnen

In de ouderenzorg wordt de behoefte van bewoners/cliënten aan intimiteit en seksualiteit gelukkig steeds meer gezien. Dit thema bespreekbaar maken is een volgende stap, waar de meeste zorgverleners nog steeds niet goed voor zijn toegerust. Ymke: 'Zorgprofessionals krijgen altijd te maken met de seksuele behoeften of vraagstukken van mensen, een erectie tijdens het wassen, mensen die willen knuffelen, mensen met dementie die (weer) verliefd worden, seksueel grensoverschrijdend gedrag. We zien echter dat zorgprofessionals het moeilijk vinden om het gesprek te beginnen. Ze weten niet waar ze op moeten letten en ze vragen zich vaak af of ze wel genoeg kennis in huis hebben.'

Noëlle Sant (Vilans): 'Realiseer je in ieder geval dat de behoefte er kan zijn, dus vraag ernaar. Ik zeg wel: kijk naar de zorgvragers met je roze bril op. Dan zie je andere dingen. En laten we niet vergeten dat ook ouderen LHBTIQA+ kunnen zijn. Heb daar ook aandacht voor. Vraag naar een partner, en niet naar of iemand was getrouwd.'

Lees meer over intimiteit en seksualiteit op Zorg voor Beter

Signalerende functie

Uit een peiling blijkt dat dit de belangrijkste redenen zijn om het hier niet over te hebben:

Ongemak/schaamte bij verpleegkundigen (11 procent)
Dat het niet speelt of dat er geen aanleiding voor is (11 procent)
Dat de cliënt er niet over wil/kan praten (11 procent)
Dat verpleegkundigen het moeilijk vinden om over te praten (10 procent).

'En dat terwijl zorgprofessionals een signalerende functie hebben als het gaat om problemen en/of vragen rondom seksuele gezondheid. Daarnaast is het belangrijk dat zij dit onderwerp bespreken met patiënten. Hiervoor zijn kennis en vaardigheden nodig', zegt Ymke. 'Aandacht hebben voor de behoefte aan intimiteit en seksualiteit bij ouderen is de lakmoesproef voor persoonsgerichte zorg', draagt Noëlle bij.

Symposium

Al 5 jaar werken Rutgers en Vilans aan het versterken van het onderwerp in de ouderenzorg. Op 21 november organiseren wij samen het symposium Intimiteit en seksualiteit in de ouderenzorg voor 130 zorgprofessionals in het Bartholomeus Gasthuis in Utrecht. Het symposium is helemaal vol, maar je kunt je nog aanmelden voor de wachtlijst.

Bron

Rutgers