Overbelasting bij families? Het familiegesprek helpt!

De Erkenningscommissie Ouderenzorg van Vilans heeft onlangs de interventie Het Familiegesprek erkend op het niveau ‘goede aanwijzingen voor effectiviteit’. Het Familiegesprek heeft als doel om familie-functioneren te versterken en belasting te verminderen of te voorkomen bij familieleden die zorgen voor een oudere met een langdurige zorgvraag.

Het Familiegesprek bestaat uit minimaal twee geplande gesprekken tussen een patiënt, één of meer familieleden, andere belangrijke betrokkenen en een wijkverpleegkundige. De wijkverpleegkundige kan het familiegesprek indiceren bij verpleegkundige diagnosen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij (risico op) overbelasting van één of meerdere mantelzorgers, of bij verstoorde familieprocessen. 

Aandacht voor waarden, wensen en verwachtingen

De verpleegkundige die het gesprek voert, beheerst vaardigheden om het gesprek te leiden en te structureren. Het gesprek is opgebouwd aan de hand van een duidelijke structuur en een aantal kerncomponenten, die op maat kunnen worden ingezet. Een voorbeeld van zo’n kerncomponent is om eerst met elkaar te bespreken wie er allemaal bij de zorgsituatie betrokken zijn. Om vervolgens alle aanwezigen uit te nodigen om hun verhaal in relatie tot de zorgsituatie te vertellen en daarbij de belangrijkste, waarden, wensen en verwachtingen uit te spreken. In conflictsituaties leidt dit er bijvoorbeeld toe dat familieleden inzicht krijgen in behoeftes achter verwijten. 

Helderheid in wat iedereen kan bijdragen

Zo vertelt een deelnemend familielid uit een onderzoeksproject: ‘De taakverdeling wordt helder en simpele oplossingen worden soms mogelijk als familieleden zich hebben uitgesproken.’ Een andere deelnemend familielid benadrukt hoe belangrijk het expliciet uiten van wensen kan zijn: ‘Veel zorgvragers en hun partners hebben de overtuiging dat ze hun kinderen niet willen belasten, terwijl in het familiegesprek kinderen zeggen dat ze juist willen helpen.’ 

Family Systems Nursing 

De interventie is gebaseerd op de theoretische uitgangspunten van Family Systems Nursing (FSN). FSN gaat uit van de gedachte dat de ziekte van een familielid ook de gezondheid van alle familieleden daaromheen beïnvloedt. En dat het functioneren van een familie van invloed is op de manier waarop de patiënt diens ziekte ervaart en hoe een familie omgaat met de zorgsituatie.

Training is nodig voor toepassing 

Voor toepassing van Het Familiegesprek is het nodig dat de verpleegkundige zich kan vinden in het gedachtegoed van FSN en de training Het Familiegesprek volgt. De training is geaccrediteerd door het Kwaliteitsregister Verpleegkundigen en Verzorgenden en wordt verzorgd door gecertificeerde trainers die zijn aangesloten bij het Lectoraat Familiezorg van de Hanzehogeschool Groningen.

Oordeel erkenningscommissie

‘Het Familiegesprek is een relevante en gedegen uitgewerkte interventie met veel aandacht voor uitvoerbaarheid’, beschrijft de erkenningscommissie in het eindoordeel. ‘De onderbouwing is goed leesbaar uiteengezet en bevat relevante theorieën. Er zijn mooie effectstudies beschikbaar, zowel kwalitatief als kwantitatief. De interventie blijkt voor positieve effecten te zorgen op ervaren belasting en familie-functioneren. Daarnaast lijkt het erop dat de interventie ook leidt tot een afname van het aantal uren benodigde wijkverpleegkundige zorg.’

Over het erkenningstraject 

In de ouderenzorg zijn veel doeltreffende interventies ontwikkeld. Toch zijn ze voor andere professionals vaak moeilijk te vinden en te vergelijken. Het erkenningstraject geeft inzicht in goed onderbouwde en effectieve interventies. Meer weten over werkende interventies? Bekijk dan onze Databank erkende interventies. 

Ook een interventie laten erkennen? 

Heb je een succesvolle aanpak of methodiek ontwikkeld voor de gehandicapten- of ouderenzorg? Is jouw interventie ook interessant voor anderen? Meld het dan aan voor het erkenningstraject.