Betere infectiepreventie mogelijk in gehandicaptenzorg door inzet van cliënten

Cliënten met een licht verstandelijke beperking missen vaak de juiste kennis over infectiepreventie en hygiëne. Tegelijk staan cliënten open voor meer kennis hierover. Het actief betrekken van cliënten biedt nieuwe mogelijkheden om infectiepreventie te verbeteren. Dit blijkt uit onderzoek naar het cliëntperspectief op hygiëne en infectiepreventie. Wat betekent dit voor infectiepreventiebeleid en de vertaling naar de praktijk?

Het onderzoek van Regionaal Zorgnetwerk Antibioticaresistentie Utrecht (RZN ABR Utrecht) laat zien dat je door cliënten actief te betrekken infectiepreventie kunt verbeteren en welke mogelijkheden hiervoor zijn.

Hoe kun je als organisatie starten met inzet van cliënten om infectiepreventie te verbeteren?

Organisaties kunnen drie dingen doen om samen met cliënten infectiepreventie te verbeteren.

1. Geef structureel aandacht aan kennisniveau cliënten

Ga het gesprek met cliënten aan over hygiëne en een schone omgeving. Wat vindt de cliënt belangrijk hierin? En wat vind jij als begeleider belangrijk? Dit is een mooi moment om uitleg te geven over het hoe en waarom van bepaalde maatregelen op infectiepreventie.

‘We hebben van meerdere cliënten gehoord dat er geen instructies zijn hoe ze moeten schoonmaken. Vaste taken en regels voor het schoonmaken is niet genoeg om bewustwording te creëren van het belang van een schone omgeving. Ook willen cliënten graag meer betrokken worden bij de regels, zodat hun perspectief en wensen ook gehoord worden’, vertelt Anna-Febe Hartzuiker. Ze is samen met Marleen van Gerven projectleider gehandicaptenzorg. Zij hebben dit onderzoek uitgevoerd.

Hoe verbeter je de kennis van cliënten?

Denk aan het ontwikkelen van een Steffie-module over hygiëne en infectiepreventie. Cliënten zijn heel enthousiast over Steffie.
Maak samen met cliënten een simpele poster met dé gouden regels over goed schoonmaken. Op de poster kun je met pictogrammen werken voor de duidelijkheid. En cliënten vinden het fijn om betrokken te worden.
Kijk of je als organisatie een vragenlijst kan opstellen met meerkeuzevragen over hygiëne en infectiepreventie. Die lijst helpt een begeleider gelijk om een mooi gesprek met een cliënt te hebben. Je krijgt ook inzicht in wat een cliënt wel of niet weet en nodig heeft.

2. Maak een eenduidig hygiëne- en infectiepreventiebeleid

Vertaal je hygiëne- en infectiepreventiebeleid naar duidelijke regels voor begeleiders en cliënten. Cliënten en begeleiders maken vaak schoon, zoals ze het zelf hebben geleerd thuis. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld persoonlijke hygiëne, handhygiëne en bij het eten klaarmaken. Dan ontstaan veel verschillen en meningen over wat ‘schoon en hygiënisch’ is. En de ene begeleider controleert meer of minder dan de ander. Ook tussen locaties zijn er verschillen. Dat is zichtbaar geworden bijvoorbeeld tijdens corona.

Het helpt om samen met cliënten afspraken te maken over hoe je werkt. En waarom je zo werkt. Anna-Febe: ‘Als iedereen werkt zoals die het beste vindt, dan kunnen er te veel verschillen ontstaan tussen locaties en begeleiders. Dat levert onduidelijkheid op voor de cliënt. Sommige begeleiders vinden bijvoorbeeld het gebruik van mondkapjes en handschoenen onpersoonlijk. Terwijl het cliënten juist een veilig gevoel blijkt te geven. Als je cliënten erbij betrekt, dan hoor je dit soort gedachten en gevoelens ook.

Een ander voorbeeld is een cliënt die een besmettelijke ziekte krijgt. Dat vinden sommige andere cliënten dan bijvoorbeeld “vies”. Duidelijkheid en voorlichting over besmettelijke ziekten, helpt om dit soort situaties te voorkomen.’

Tip

Maak het onderwerp infectiepreventie onderdeel van het huiskameroverleg. En maak een agenda met onderwerpen die je door het jaar heen bespreekt.

3. Maak van infectiepreventie een vast gespreksonderwerp

Het wordt makkelijker voor medewerkers en cliënten om zich aan afspraken en regels te blijven houden als het onderwerp steeds terugkomt in de organisatie. Je kunt infectiepreventie en hygiëne in je organisatie samen verbeteren als je het er vaker over hebt. Welke kennis mist nog? Wat kan duidelijker of beter geregeld worden?

Anna-Febe: ‘Het verschilt bijvoorbeeld per organisatie wie de schoonmaakmiddelen betaalt: de cliënt of de organisatie. Goed om te blijven kijken waarom het zo is afgesproken en of die afspraak nog werkt. Soms zie je dat het voor een cliënt bijvoorbeeld niet (meer) werkt om het zelf te betalen.’

Wat zijn goede momenten om het over infectiepreventie te hebben met je cliënten?

Tijdens individuele begeleidingsgesprekken;
Tijdens een huiskameroverleg met de groep;
Tijdens de cliëntenraad.

Per team is het prettig om een collega te hebben die in de gaten houdt of het goed gaat met het uitvoeren van de afspraken en regels. En die veel kennis heeft. Denk bijvoorbeeld aan een aandachtsfunctionaris of taakhouder.

Over het onderzoek

Het Regionaal Zorgnetwerk Antibioticaresistentie Utrecht (RZN ABR Utrecht) heeft in 2022 samen met contactpersonen van tien organisaties in de gehandicaptenzorg (GHZ) de mogelijkheden geëvalueerd om infectiepreventie in de sector te verbeteren. Deze organisaties zijn aangesloten bij de Vereniging Gehandicaptenzorg Utrecht (VGU).

Een mogelijke optie tijdens het onderzoek was de inzet van (ervaringsdeskundige) cliënten. Daarnaast was het doel om het perspectief van cliënten op het onderwerp infectiepreventie in kaart te brengen. Er zijn vier verkennende gesprekken gevoerd met ervaringsdeskundige cliënten met een licht verstandelijke beperking cliënten van Amerpoort, ’s Heeren Loo, Abrona en Humanitas. Alle deelnemers wonen in een ambulante setting of in een woonvorm met eigen appartement en gemeenschappelijke inloop. Zo kregen Anna-Febe Hartzuiker en Marleen van Gerven, projectleiders gehandicaptenzorg, een beeld vanuit de cliënt op infectiepreventie.

Lees meer over het onderzoek (pdf)

Inspiratiebijeenkomst hygiëne: van regels naar doen!

Wil jij meer weten over hoe je infectiepreventiebeleid vertaalt naar de praktijk? Kom dan 10 oktober naar de 'Inspiratiebijeenkomst hygiëne: van regels naar doen.' Tijdens de bijeenkomst kan je verschillende workshops volgen en krijg je handvatten en inzichten mee om aan de slag te gaan. Lees meer en meld je snel aan.

Meer weten over infectiepreventie? Samen scherp op schoon werk