Met bewoners en zonder schotten werken aan effectieve ouderenzorg

‘We zijn in 2019 begonnen met een enquête onder de bewoners van Kolham’, vertelt Jan Hasenoot, gepensioneerd personeelsfunctionaris en inwoner van Kolham. ‘Daaruit bleek dat ouderen niet alleen zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen, maar ook zelf vorm willen geven aan prettig samenleven. In 2021 is Dorpsstichting Lang Leve Kolham opgericht met een servicepunt in het dorpshuis en een activiteitencentrum waar van alles wordt georganiseerd, ook voor mensen met lichte dementie. Verder hebben we ‘Kolham beweegt’ opgezet en zijn we bezig met de realisatie van een woonzorgcomplex.’

DOS-kernteam opgericht

In die tijd werden vanuit het ministerie van VWS subsidies verstrekt voor domeinoverstijgende samenwerking. De gemeente Midden-Groningen vroeg Kolham om deel te nemen aan een pilot. Daarbij zou er een kernteam worden opgericht met iemand van een zorgpartij, een ambtenaar van het Wmo-loket en een bewoner. Marloes Kaman van TSN Zorg als regisserend wijkverpleegkundige lid van het DOS-kernteam in Kolham. ‘Ik wilde graag meedoen aan de pilot. Het is fijn om een niet-pluisgevoel te kunnen delen met elkaar. Het kernteam ziet elkaar eens in de vier tot zes weken. We vragen bij elkaar na: Hoe gaat het met die en die persoon en wat kunnen wij erin betekenen? TSN levert dan als het nodig is de zorg.’

Bert Twickler is, na een werkzaam leven in de zorg, lid van het DOS-kernteam als vertegenwoordiger van de bewoners. ‘In het begin was het zoeken: wat gaan we met het kernteam doen, hoe vaak zien we elkaar, wat willen bereiken?’, vertelt Twickler. ‘Dat het zo’n succes is geworden, komt door vertrouwen en openheid naar elkaar. Ik denk dat we goed naar elkaar hebben aangegeven wat onze mogelijkheden en onmogelijkheden zijn. Ieder komt vanuit een ander domein, we moesten leren op welke punten we elkaar kunnen vinden.’

Zicht op alle ouderen

Het kernteam staat intussen. Hasenoot blijft betrokken vanuit de dorpsstichting. ‘Wat mij aansprak in het DOS-project dat hier werd opgezet is dat we het konden combineren met Lang Leve Kolham. Met de financiële middelen konden we de activiteiten uitbreiden. Verder is de meerwaarde van het DOS-project dat we met elkaar zicht hebben gekregen op alle ouderen en dat we zonder de beperkingen van de schotten kunnen werken met het kernteam.’

‘Deze manier van werken heeft een sterke toegevoegde waarde’, vult Twickler aan. ‘42 ouderen uit het dorp hebben zich aangemeld voor een combinatie van formele en informele zorg. Daarnaast hebben we mensen benaderd die in een kwetsbare situatie zaten. Deelnemers vormen zelf app-groepjes en helpen en ondersteunen elkaar, verder ken ik alle mensen die zijn aangesloten en alle vrijwilligers. Als ik zie dat iemand ergens hulp bij nodig heeft, kan ik vragen: wie kan daarin iets betekenen?’

Grotere sociale cohesie

‘Het project zorgt ervoor dat de sociale cohesie hier nog groter is geworden en mensen samen dingen oppakken’, vervolgt Twickler. ‘Zo was er een vrouw die heel vitaal was en actief binnen Lang Leve Kolham. Ineens kwam ze niet meer. Ze bleek een hernia te hebben. Een vrijwilliger ging iedere ochtend langs om haar te helpen met opstaan. Toen de vrouw geopereerd was, was Marloes er voor de nazorg. En de Wmo-ambtenaar regelde vervolgens hulp in de huishouding. Zo werkt DOS.’

Overigens zijn er ook beperkingen aan wat je van vrijwilligers kunt vragen, vindt Hasenoot. ‘Er wordt nu van vrijwilligers gevraagd om ook te monitoren. Ieder jaar of half jaar moet een vragenlijst worden ingevuld voor de verantwoording van het DOS-project. Maar dat is voor de meeste mensen een te grote administratieve last, zo’n taak moet je niet bij een vrijwilliger beleggen.’

Andere rol van zorgprofessional

Voor Kaman is het interessant om aan te sluiten vanuit de formele zorg. ‘Doordat we zonder schotten werken, maken we op een heel effectieve manier gebruik van elkaars expertise. We gaan veel laagdrempeliger met elkaar om dan via de "formele route". Verder ben ik als zorgprofessional meer betrokken bij de gemeenschap. Ik ga niet alleen langs voor het medische deel, maar ook voor het informele deel. Ik ben veel meer aan het verbinden dan alleen zorg leveren.’

De samenwerking in het DOS-kernteam heeft de rol van de zorgprofessional veranderd, vindt Kaman. ‘Dat maakt het leuker, maar het is voor zorgprofessionals ook een uitdaging. Als er een zorgvraag is, wordt er gekeken: wat kan de cliënt zelf en wat kan de omgeving? En op welk gebied heeft de cliënt dan nog professionele zorg nodig? Deze werkwijze was al steeds gewoner geworden voor TSN Zorg. Wat anders is, is dat we voor sommige zaken nu ook kunnen terugvallen op vrijwilligers in het dorp.’ 

Besparing op kosten

Uit het succes van de domeinoverstijgende samenwerking in Kolham zich ook in cijfers? ‘Ik denk dat de besparing op Wmo-kosten gigantisch is’, zegt Hasenoot. ‘In Lang Leve Kolham wordt door veel mensen veel tijd gestoken. Dat scheelt enorm in professionele inzet. Verder kunnen we niet meten dat mensen pas later in de Wlz terecht komen, maar wat ik wel zie: we verhogen het levensplezier van mensen. En als mensen zich gezonder en minder eenzaam voelen, zullen ze ook minder klachten hebben.’

Bijdrage aan regionale transitie

De bijdrage aan de regionale transitie betekent overigens niet dat bewoners van Kolham betrokken zijn bij de regionale overlegtafels. ‘Van mij hoeven die overleggen niet’, aldus Hasenoot. ‘Ik word zo veel gevraagd voor allerlei vergaderingen, ik wil gewoon focussen op wat we hier in Kolham aan het doen zijn. Niet dat ik mijn ogen sluit voor wat er verder gebeurt, maar ik hoef niet aan de regiotafels te zitten.’

TSN is wel aangesloten bij de regionale tafels. ‘Mijn manager of iemand van beleid sluit erbij aan’, vertelt Kaman. ‘Ze hebben op bestuurlijk niveau overleggen met verschillende organisaties. Wat eruit komt, veranderingen die nodig zijn, krijgen we als zorgprofessionals van hen terug. En omgekeerd vertellen wij aan de managers wat de resultaten zijn van onze samenwerking met bewoners en welzijn. Dan kunnen ze vanuit de kennis over wat de samenwerking tot een succes maakt, kijken wat ze daaraan nog kunnen bijdragen.