Anders werken en persoonsgerichte zorg door het zinvol benutten van data

De Rijksoverheid zet in op het gebruik van een dashboard om de verspreiding van het coronavirus in de gaten te houden. Ook in de langdurende zorg en thuiszorg worden dashboards gebruikt om op een zinvolle manier data te verzamelen en benutten. In dit artikel leggen we u uit hoe dat werkt.

In het kader van de coronacrisis heeft bijvoorbeeld het Bedrijfsinformatie Team van zorgorganisatie Amstelring een ‘Corona Insights’ dashboard ontwikkeld. Dit dashboard helpt bij het monitoren van het koortsverloop van coronapatiënten, bij het voorspellen van een nieuwe uitbraak, bij het monitoren van sterfgevallen en het analyseren van het medewerkersverzuim zodat organisatiebrede preventiemaatregelen kunnen worden getroffen. 

Zinvol benutten van data en informatie

De inzet van dashboards in de langdurende zorg en thuiszorg is niet nieuw. Voor de coronacrisis werden zulke hulpmiddelen al geruime tijd ingezet om managers en zorgmedewerkers te voorzien van overzichten met actuele informatie en trendinformatie over de geleverde of benodigde zorg. Dashboards worden binnen steeds meer organisaties ingezet en worden ook geavanceerder, bijvoorbeeld door meer informatiebronnen te raadplegen of kunstmatige intelligentie toe te passen. 

Zorgmedewerkers en -managers kunnen uit het dashboard met weergave van data uit een zorgdomoticasysteem beter inzicht krijgen in hoe vaak of op welke momenten de cliënt een bepaalde zorgbehoefte heeft. Dankzij beter inzicht in de zorgbehoefte kan zowel ongeplande als geplande zorg efficiënter worden aangestuurd. We geven graag een aantal voorbeelden.

Stichting Oktober, intramurale ouderenzorg

Bij Oktober, een ouderenzorgorganisatie in regio de Kempen, worden binnen project ‘Zorgbrein’ door twee business intelligence-specialisten dashboards ontwikkeld voor zorgverleners en teammanagers waarin real-time data vanuit verschillende bronnen wordt omgezet in bruikbare inzichten. In een dashboard, in gebruik op enkele locaties van Oktober, worden bijvoorbeeld een sentimentanalyse, een grafische weergave van meldingen van domotica en data over de gezondheid van de cliënt weergegeven. De sentiment- of stemmingsanalyse is een taalanalyse op de dagrapportages van de cliënt, waarbij er een cijfer tussen de 0 en 10 wordt gegeven, afhankelijk van de mate waarin er positief of negatief wordt gerapporteerd. Deze sentimentanalyse is van meerwaarde om te volgen hoe positief of negatief er over een cliënt wordt gerapporteerd. Men kan dan doorklikken op de sentimentanalyse en bekijken welke rapportages leiden tot uitschieters of veranderingen in gedrag.  De sentimentanalyse is niet alleen relevant om inzicht op te doen over de situatie van een cliënt, maar kan ook worden gebruikt als een reflectietool voor de medewerker. 

In het dashboard zijn ook grafieken beschikbaar waarin het verloop wordt weergegeven van het aantal meldingen vanuit domotica (zoals een uit-bedmelding), de lichaamstemperatuur, het gewicht, de bloeddruk en de bloedsuikerwaarden van een cliënt. Deze grafieken kunnen op zichzelf van meerwaarde zijn, maar kunnen ook in samenhang worden bekeken. Oktober zet op deze manier als zorgorganisatie stappen met het benutten van de data uit hun ECD, domotica en andere systemen en dit leidt tot een aanpak en tools waar andere organisaties van gebruik kunnen en mogen maken.  

Intramurale ouderenzorg, vanuit een zorgdomoticasysteem

Een dashboard met inzichten uit een netwerk van sensoren op de kamer, die ook worden ingezet voor bewakingsfuncties zoals uit bed of dwaaldetectie, kunnen bijdragen aan het bieden van persoonlijke zorg passend bij het gedrag en de behoeften van een individuele cliënt. Dit type dashboards is meer bedoeld voor zorgmedewerkers als een eerst verantwoordelijke verpleegkundige (EVV'er), verzorgende en voor psychologen.

Gebeurtenissen rondom de cliënt die eerder niet geregistreerd werden omdat ze geen relatie hebben met ingestelde alarmeringen kunnen wel een belangrijke relatie met het zorgproces hebben. Zorgverleners kunnen relevante inzichten opdoen wanneer deze data over die gebeurtenissen ook worden geregistreerd. Als een cliënt bijvoorbeeld de afgelopen week drie keer zo vaak uit bed ging ’s nachts, is het relevant om dit aan het einde van de week in een rapportage te kunnen zien. Bepaalde gebeurtenissen of patronen kunnen voor de zorgverlener een reden zijn om de oorzaak te gaan achterhalen en op basis hiervan kan men besluiten tot een bepaalde interventie. 

Een voorbeeld binnen de intramurale dementiezorg is een dashboard voor de weergave van alarmen en de huidige status van de cliënten om een overzicht van een afdeling te geven. In een tweede dashboard wordt per bewoner een detaillering van het bewonersoverzicht gegeven. Deze dasboards zijn bijvoorbeeld in gebruik bij Zuidoostzorg in Friesland.

Thuiszorg en intramurale ouderenzorg: kunstmatige intelligentie

Sommige zorgdomoticasystemen zijn uitgerust met software voor leefstijlmonitoring en de bijbehorende dashboards gaan nog een stapje verder, door per bewoner weer te geven wat dagelijkse activiteitenpatronen zijn én actief melding te geven van afwijkingen van het ‘normaalpatroon’. Deze technologie, gebaseerd op kunstmatige intelligentie, wordt tot nu toe vooral in de thuiszorg toegepast, maar komt nu ook beschikbaar in enkele systemen voor de intramurale (ouderen)zorg en dan specifiek de dementiezorg.

Casemanagers dementie van ZZG Zorggroep in de regio Nijmegen en Cordaan in Amsterdam maken gebruik van een leefstijlmonitoringdashboard. Binnen het leefstijlmonitoringsysteem wordt het normale leefpatroon van een cliënt eerst een paar weken ‘ingeleerd’. Het systeem geeft vervolgens gele en rode notificaties als er afwijkingen zijn op dit normale leefpatroon. Zo kan het ineens in de nacht vaker naar het toilet gaan mogelijk duiden op een urineweginfectie. 

• Lees meer over dit dashboard. Door op knoppen te klikken in de video worden de onderdelen uitgelegd.
• Lees meer over datagedreven zorg

Samen dashboard en informatie praktisch gebruiken binnen de zorg

Het is aan de zorgprofessionals om samen te bepalen welke data en informatie zinvol is om te monitoren om de zorg persoonsgerichter en effectiever te helpen maken. Hierbij zullen zorgmedewerkers, managers en data- en informatiespecialisten samen moeten optrekken om data en dashboards te vertalen naar praktische toepassingen binnen de zorg.

Bij initiatieven in de langdurige zorg is het waardevol om kritisch te kijken naar de gevolgen van inzet van datatoepassingen op zowel de korte als lange termijn. We gaan dan ook graag het gesprek aan over de kansen, uitdagingen en vraagstukken bij de verantwoorde inzet van datatoepassingen in de langdurige zorg.  
Heb je ervaringen, suggesties of urgente vraagstukken omtrent datagedreven zorg al dan niet in context van de coronacrisis? Deel deze dan via e.roosdorp@vilans.nl.