Gezond (blijven) leven: voorbij de schat aan open deuren

‘Eet gezond, beweeg tenminste dertig minuten per dag, ga regelmatig naar buiten en zorg dat u voldoende slaap krijgt.’ In de maand mei staan we op Vilans én onze kennispleinen stil bij het thema ‘gezond leven’. Want hoe doe je dat als je ouder wordt en/of met beperkingen te maken krijgt?

Een korte Google-ronde of een beknopte prompt aan ChatGPT biedt een schat aan open deuren: ze zijn waar, een goed uitgangspunt, maar nog geen kennis over hóe je ze in de praktijk kunt brengen. Want veel mensen die de algemene adviezen nog niet helemaal opvolgen doen dat niet zomaar. Ze ervaren drempels, geloven niet dat het aanbevolen gedrag hen (voldoende) zou opleveren in hún situatie, zijn er niet van overtuigd dat het advies uitvoerbaar is voor hen, of hebben niet wat ze nodig hebben om het uit te voeren. Bijvoorbeeld doordat ze last hebben van fysieke beperkingen, of omdat ze bang zijn dat er iets misgaat. Dat is jammer, en voor een deel te voorkomen. Hieronder zetten we vier manieren op een rij om mensen écht te helpen hun gezondheid te verbeteren. 

1. Maak zelfmanagement mogelijk: verspreid gezondheidsvaardigheden

Voor mensen met een chronische aandoening of beperking is eigen regie verre van vanzelfsprekend. Zéker als zij gezondheidsinformatie niet goed kunnen begrijpen, bijvoorbeeld doordat ze dementie hebben, verstandelijk beperkt zijn of niet goed kunnen lezen en schrijven. Die mensen hebben niks aan de gebruikelijke adviezen, maar zijn afhankelijk van zorgprofessionals en hun omgeving voor gezonde beweging, voeding, etc. Hén help je het best door ze te helpen hun gezondheidsvaardigheden te ontwikkelen, zodat ze ook zélf aan de slag kunnen met hun gezondheid en vitaliteit. 

Hoe? Daar lees je alles over in de Kennisbundel Gezondheidsvaardigheden van Vilans. 

2. Bied concrete, toegankelijke en volledige informatie

Kijk bijvoorbeeld eens naar de Beweegposter ‘gezonder leven door bewegen’ van het Kenniscentrum Sport & Bewegen. De poster biedt: 

• Begrijpelijke oefeningen en tips om op verschillende manieren fitter te worden. 
• Bij elke oefening foto’s van ouderen die de oefeningen uitvoeren. Zo kun je je makkelijk een voorstelling maken van de oefeningen. 
• Tips die specifiek aansluiten op de belevingswereld van de doelgroep: ouderen. ‘Komt er iemand op de koffie? Gebruik deze gelegenheid om samen een blokje om te gaan’. Dat kan helpen om lezers ervan te overtuigen dat deze adviezen uitvoerbaar zijn in hún situatie.
• Heldere instructies voor het gebruik van de poster die níet betuttelend overkomen. ‘Start u voor het eerst met deze oefeningen? Lees eerst de oefening goed door en doe deze serie één keer’, bijvoorbeeld. Of ‘U mag best wel een beetje zweten. Wanneer u voelt dat u buiten adem raakt, neem dan even rust’. En ‘De oefeningen mogen geen pijn veroorzaken. Gebeurt dit wel, sla deze oefening dan over’. Dit soort concrete informatie kan onzekerheid of angst verminderen. Mensen krijgen zo het gevoel dat ze goed kunnen beoordelen of het bewegen wel goed gaat, en weten ook wat ze moeten doen als een oefening te zwaar wordt. 

3. Win autonomie terug met Reablement

In dezelfde lijn als tip 1: stel mensen (weer) in staat (deels) voor zichzelf te zorgen. Of de dingen te doen waar ze waarde aan hechten, plezier uithalen, of voldoening. Ten eerste maakt dit mensen minder afhankelijk van zorgverleners en hun omgeving en geeft het ze dus meer vrijheid. Maar bovendien gooit (opnieuw) aangeleerde activiteit in veel gevallen de rem op snellere verslechtering van fysieke beperkingen of motorische functies. Win-win. 

Enthousiast? Lees dan meer over het gedachtegoed achter Reablement, of verdiep je verder in de toepassing van Reablement-methodes in de praktijk en wat dat kan opleveren.   

4. Weet de juiste, meest vernuftige hulpmiddelen te vinden

Duik (met of namens cliënt, oudere, familielid of kennis met beperking) de hulpmiddelenwijzer in! Hier vind je onafhankelijke informatie over een enorme hoeveelheid verschillende hulpmiddelen voor mensen met een beperking. Bijvoorbeeld om in beweging te blijven, te sporten, of algemener voor ontspanning. Ook kun je zoeken per beperking. Wie weet kom je zo hulpmiddelen tegen die je nog niet kende, maar wél een uitkomst bieden om gezond te blijven of gezonder te worden.