Interviewreeks - Meer tijd voor aandacht door de inzet van technologie

Tekort aan zorgpersoneel is een nijpend probleem. Daarom zijn zorgorganisaties hard aan het werk om zoveel mogelijk mensen binnen te halen, zijn er steeds meer om-, her en bijscholingsmogelijkheden, wordt er regionaal intensief samengewerkt én wordt er gewerkt aan het imago van de zorgsector. Een veelbelovende oplossing is ook de inzet van (arbeidsbesparende) technologie. Vilans maakte een inventarisatie van de toepassingen die organisaties gebruiken of mee experimenteren. In deze reeks de interviews en de belangrijkste bevindingen.

Interviewreeks zorgtechnologie

• Interview Solis - 'Met technologie werk je slimmer in plaats van harder'
• Interview Tangenborgh - Inzet van technologie: slimmer werken door juiste kennis
• Interview Schakelring - Technologie als oplossing voor arbeidsmarktproblematiek?
• Bekijk ook de inspiratiebundel - Elf keer technologie toegankelijk maken (zie Downloads)

Type technologieën

We onderscheiden drie manieren waarop technologie kan leiden tot meer tijd voor aandacht aan cliënten: technologieën die de zorgvraag verminderen door cliënten meer zelfstandigheid en regie te bieden, technologieën die zorgprofessionals ondersteunen om zorgtaken efficiënter uit te voeren, en ten slotte technologieën die ervoor zorgen dat zorgprofessionals minder tijd kwijt zijn aan randzaken zoals het schrijven van rapportages. Deze categorieën overlappen elkaar zoals te zien op deze afbeelding.

Type 1 - Het verminderen van de zorgvraag

De zorgvraag van cliënten kan verminderd worden door meer eigen regie en het vergroten van de onafhankelijkheid van cliënten. Een veelgebruikte technologie voor mensen thuis is de Medido-medicijndispenser. Hiermee worden de juiste medicijnen op het juiste moment ‘uitgespuugd’. Dit vermindert het aantal bezoekjes voor een thuiszorgmedewerker. Ook zijn er technologieën die een oogje in het zeil houden en herkennen wanneer er een zorgvraag is, zoals leefstijlmonitoring voor thuis. Intramuraal wordt er vooral technologie ingezet die indirect kan bijdragen aan een lagere zorgvraag, door het welzijn van bewoners te verbeteren. Zorgrgroep Tangenborgh werkt bijvoorbeeld met een ‘fotolijstje’ waarop het dagritme van een bewoner geprojecteerd wordt (gekoppeld aan het zorgdossier). Dankzij het lijstje kunnen mensen met dementie zien wat er die dag nog op het programma staat, waardoor ze dit niet steeds hoeven te vragen of in onzekerheid zitten. Een technologie met dezelfde functie voor de thuissituatie is de spraakrobot Tessa, waarbij de mantelzorger de agenda en berichten kan instellen.

Andere veelgebruikte technologieën voor het verbeteren van het welzijn van bewoners zijn sociale robotica (zoals Paro de zeehond en de robotkat) en spellen en technologieën ter vermaak (Qwiek.up, digitale vloer, Tovertafel/BeleefTV, Pillo-game en de MusicChair). Een andere behulpzame technologie die direct meer vrijheid voor de cliënt oplevert zijn GPS-trackers en leefcirkels. GPS-trackers zorgen ervoor dat mensen eerder naar buiten durven doordat zij een alarmknop bij zich hebben die desgewenst hun locatie doorgeeft. Een leefcirkel bepaalt met behulp van een sensor, in bijvoorbeeld een polsband, waar bewoners naartoe kunnen en welke deuren opengaan. De grootte van de leefcirkel kan worden afgestemd op de individuele situatie van de cliënt. Leefcirkels kunnen worden uitgebreid met GPS-technologie waardoor mensen ook buiten worden getrackt. Of een GPS-tracker en leefcirkels zorgen voor meer tijd voor aandacht ligt er helemaal aan wat het beleid van de zorgorganisatie is, en hoe de ‘alarmopvolging’ geregeld wordt.

Type 2 - Zorgtaken efficiënter uitvoeren

De tweede categorie zijn technologieën die ervoor zorgen dat zorgtaken beter of sneller uitgevoerd kunnen worden. Hierdoor houden medewerkers meer tijd over om aandacht te besteden aan cliënten. Een belangrijk voorbeeld is nachtzorgdomotica. Vroeger liepen zorgmedewerkers een aantal keer per nacht een ronde langs alle kamers. Op vaste tijden werden mensen uit bed gehaald om naar het toilet te gaan. Dit is niet goed voor de nachtrust van bewoners en bovendien erg arbeidsintensief. Technologie kan ondersteunen in het efficiënter uitvoeren van de zorg in de nacht. Nachtzorgdomotica is in drie groepen onder te verdelen: akoestische en sensorische bewaking en videobewaking. De afgelopen jaren zijn de systemen steeds intelligenter geworden, waardoor de data eerst geïnterpreteerd en gefilterd wordt. Hierdoor worden er minder loze meldingen gemaakt. Bij de eerste generatie domotica werd bijvoorbeeld elk geluid (akoestische bewaking) of beweging (sensorische bewaking) op de kamer doorgegeven aan de centrale. U kunt zich voorstellen dat iemand die snurkte veel onnodige meldingen maakte.

Met de nieuwste generatie domotica is het mogelijk om in te stellen dat er pas een melding wordt doorgegeven aan de centrale als iemand na het verlaten van het bed niet binnen 20 minuten terug in bed ligt. Deze nieuwe generatie domotica heeft de potentie om de werkdruk van nachtzorgmedewerkers te verkleinen en om de privacy, vrijheid en veiligheid van bewoners te vergroten (Nap, 2015). Om dit voordeel te behalen is het echter wel belangrijk om verder te kijken dan de technologie. Zorg dat de werkprocessen ook daadwerkelijk veranderen. Zorg ervoor dat medewerkers vertrouwen hebben in de technologie, maar bekijk ook kritisch bij welke bewoners het toezicht wel of niet aangezet wordt. De inzet van domotica is maatwerk. Bij iedereen alles aanzetten omdat het kan, levert juist minder privacy en veel extra werk op.

Andere voorbeelden voor (in potentie) meer efficiëntie in de zorg

• Slim incontinentiemateriaal: door een sensor in de luier kunnen zorgmedewerkers ontdekken wat het continentiepatroon is van een bewoner en kunnen daar hun zorg op aanpassen. Evean was met dit product de winnaar van de Challenge Verpleeghuizen van de Toekomst en ze zijn hier uitgebreid mee aan het testen in onder andere West-Brabant. 
• Het Smart Matras (hiermee wordt geëxperimenteerd door zorgaanbieder ZuidOostZorg): het matras detecteert het optimale moment om iemand te draaien ter voorkoming van decubitus. Ook kan dit product ervoor zorgen dat mensen onnodig gecontroleerd en gestoord worden en dat er zorg geboden wordt aan mensen die dat daadwerkelijk nodig hebben.

Type 3 - Beperken van de tijd voor randvoorwaarden

Zorgverleners zijn over het algemeen gepassioneerd om mensen te ondersteunen, niet om rapportages te maken. Er wordt dan ook nogal eens geklaagd over de hoeveelheid tijd die ze kwijt zijn aan administratieve rompslomp. Het zou natuurlijk mooi zijn als technologie ervoor kan zorgen dat dit minder wordt. Soms liggen deze oplossingen dichterbij dan wordt gedacht. Zo gebruikt zorgorganisatie Omring geen ingewikkelde technologieën om het rapporteren te vergemakkelijken, maar wordt er geëxperimenteerd met dicteersoftware die op (bijna) iedere telefoon te vinden is. Door rapportages via de telefoon in te spreken in plaats van uit te typen, wordt er tijd bespaard. Bijkomend voordeel is dat de cliënt mee kan luisteren wat er gerapporteerd wordt, wat de transparantie van zorg vergroot. Een ander mooi voorbeeld zijn de koelkastthermometers die Schakelring inzet. De temperatuur van 178 koelkasten wordt automatisch gemeten en geregistreerd, waardoor medewerkers dit niet meer hoeven te doen.

Dus wat moet u morgen aanschaffen?

Bovengenoemde voorbeelden zorgen er in potentie voor dat medewerkers minder belast worden. Kijk echter kritisch naar innovaties. Voor de meeste technologieën is een meetbare tijdswinst nog niet bewezen. En iets dat ergens anders werkt, hoeft bij uw organisatie niet ook te werken. De interne cultuur, de structuur van diensten, of zelfs het gebouw kan een groot verschil maken. Zorg er bovendien voor dat de technologie er niet extra bijkomt, maar kijk ook kritisch of er anders gewerkt moet worden. Als je de nieuwste nachtzorgdomotica implementeert, maar alsnog drie keer per nacht een ronde loopt, worden bewoners alsnog gestoord en neemt de werkdruk niet af. Sterker nog, dan komt er alleen maar een extra taak bij. Sommige technologie is relatief makkelijk te implementeren. Maar om ervoor te zorgen dat het duurzaam ingezet wordt is er wel wat nodig. Bedenk bij de aanschaf al wie de technologie zal gebruiken, wie daarbij helpt, en wat daarvoor nodig is. Zo voorkomt u dat de technologie later ligt te verstoffen. 

Gespreksstarter Technologie

Denkt u er ook over om het zorgproces in uw organisatie innovatief vorm te geven? Begin met het gesprek met uw medewerkers. Hoe ziet hun dag eruit? Waar krijgen ze energie van en waarvan juist niet van? Welke taken zouden ze het liefst vanaf morgen niet meer doen? Welke taken zijn onnodig of dubbel? Ga voor díe taken op zoek naar oplossingen en beoordeel of het bedrijfsproces daarvoor aangepast dient te worden.

Hulp nodig bij dit gesprek? Gebruik de Gespreksstarter Technologie (Dagindeling zorgmedewerker, bij Downloads hieronder)

Bron

RVO

Anders werken in de zorg

Waardigheid en trots