Praktijkroutes Nova College spelen in op veranderende samenleving

Studenten van het Nova College krijgen een sollicitatiegesprek als ze zich willen opgeven voor een praktijkroute. Samen met de betreffende zorginstelling kijkt het Nova College wie wordt toegelaten. Vinden studenten de praktijkroute te lastig? Dan kunnen ze altijd terug naar het gebruikelijke onderwijsprogramma.

Het toenemend tekort aan zorgmedewerkers maakt een andere manier van onderwijs noodzakelijk. Het Nova College is daarom een van de vier mbo’s die meedoen aan het onderzoek ‘Zorg voor de Toekomst’. Hierin wordt een scenario voor praktijkroutesontwikkeld: een combinatie van leren en praktijk op de werkvloer. Naast dat deze vorm aantrekkelijk is voor studenten, zorgt het er ook voor dat opleidingen beter aansluiten op vraagstukken die in de praktijk spelen. In dit portret staan we stil bij de belangrijkste kenmerken en de effecten die corona op de praktijkroutes van het Nova College heeft gehad. 

Dit portret is onderdeel van een serie. Bekijk ook de andere portretten: 

• Zorgstudenten beter voorbereiden met wijkleercentra
• Praktijkonderwijs op meerdere zorg- en welzijnslocaties

De kenmerken van de praktijkroutes

Veranderende samenleving stelt andere eisen

De wens voor de praktijkroutes kwam voort uit de zorginstellingen zelf. Zij moesten studenten nog te veel bijleren wanneer ze van de opleiding afkwamen. Ook wilden zij de eigen expertise meer inzetten. Daarnaast heeft de veranderende samenleving invloed. Ouderen blijven langer zelfstandig wonen. Dat vraagt om medewerkers die moeten ‘zorgen dat’, in plaats van ‘zorgen voor’. Ook verwacht het Nova College dat het goed is voor de ontwikkeling van docenten als zij vaker bij zorginstellingen over de vloer komen. Het Nova College biedt meerdere praktijkroutes. Het gaat dan om de beroepsbegeleidende leerweg (BBL), de klassieke beroepsopleidende leerweg (BOL) en een combinatie van die twee. Bij de BBL heeft de medewerker al een arbeidscontract waarbij werken en leren wordt gecombineerd. 

Capaciteit soms lastig 

De routes vinden plaats bij de grootste zorginstellingen in de regio. Bij kleine instellingen bleek dit wat lastiger. Zij beschikten niet over de capaciteit om werkbegeleiders op te leiden en het aanbod op de afdelingen onder de aandacht te brengen. Het onderwijsprogramma wordt samengesteld door mensen van het Nova College én mensen met de praktijk. Alle vakken vinden in de praktijk plaats, behalve Nederlands, rekenen en vreemde talen. Regelmatig komt het voor dat lessen toch op school moeten plaatsvinden vanwege ruimtegebrek in de zorginstelling. 

De opleidingen en praktijkroutes bij het Nova College

Zo zien de praktijkroutes van het Nova College eruit: 

• 1e jaar: 3 dagen les, 2 dagen praktijk
• 2e jaar: 3 dagen les, 2 dagen praktijk
• 3e jaar: 3 dagen praktijk 

De invulling verschilt per opleiding:

• Helpende en verzorgende: alle leerjaren in instelling voor langdurige zorg. Volledig BOL, op de zorginstelling.
• Verpleegkunde: alle leerjaren in ziekenhuis. BOL/BBL-combinatie. Na 2 jaar volgt BBL indien gewenst, maar BOL mag ook.

Invloed van corona

Nova College heeft dus ervaring en mooie plannen wat betreft de praktijkroute. Daarom zijn zij ook partner in het onderzoek. Maar toen brak corona uit. Wat had dat voor een invloed op studenten en docenten? 

Persoonlijke begeleiding onmisbaar 

‘De stages zijn doorgelopen, maar het onderwijs was volledig online’, vertelt een praktijkopleider van de Zonnehuisgroep Amstelland (ZHGA). ‘Dat betekende toch minder mogelijkheden om terug te koppelen. Ook was er daardoor weinig individuele aandacht voor de leerlingen. De studenten misten de fysieke contacten en gaven aan daardoor minder te leren dan nodig was. Zo bleven toch wat vragen onbeantwoord, waardoor er studenten gestopt zijn. Wat we ervan hebben geleerd? Dat persoonlijke begeleiding en aandacht voor de student belangrijker zijn voor het behoud van studenten dan de theorie van het vak.’

Door corona teruggevallen op regulier onderwijs

‘Voor de zomer van 2020 hebben wij helaas geen stagiair(e)s meer kunnen aannemen’, vertelt een deelnemer. ‘Na de zomer vonden er wel stages plaats. Voor de praktijkopleider van ZHGA bleek het niet langer mogelijk om les te geven vanwege personele onderbezetting. Ook het gebrek aan vaardigheden om online te begeleiden speelde daarin in een rol. Daardoor heeft het onderwijs helemaal plaatsgevonden vanuit school. De praktijkroute veranderde in een reguliere BBL-variant.’

Online lesgeven bleek struikelblok

Het is altijd al belangrijk om randvoorwaarden op orde te hebben. Denk hierbij aan commitment, onderwijsruimte, digitale middelen en vaardigheden. Door corona werd dit belang extra benadrukt. Zo vertelt een deelnemer: ‘In zo’n situatie is het belangrijk om korte lijnen te hebben. Zodat mensen zich snel gezien en gehoord voelen. Nu waren de betrokken afdelingen te laat op de hoogte van de gevolgen van het online onderwijs. Dus dat kunnen we meenemen als verbeterpunt voor de volgende keer.’

Over Zorg voor de Toekomst

Het samenwerkingsverband Zorg voor de Toekomst wil praktijkroutes voor zorgopleidingen verder ontwikkelen. Gezamenlijk kijken we hoe dit vorm kan krijgen in scenario’s die we in de praktijk toetsen en vervolgens aanpassen. Zo ontwikkelen we een instrument voor praktijkroutes dat we aan mbo- en zorginstellingen ter beschikking stellen en dragen we bij aan een visieontwikkeling op een leven lang leren. Deelnemende organisaties zijn: ROC Friese Poort, Nova College, Graafschap College, ROC Nijmegen, HAN Kenniscentrum Kwaliteit van leven, ECBO en Vilans.

Wilt u meer weten of meedenken over dit onderzoek ‘Zorg voor de Toekomst’? Neem dan contact op met Karel Kans, projectleider en onderzoeker bij ECBO.