Samen Alzheimer stoppen vóór het start

Deze week is het startschot gegeven voor het landelijk project ABOARD (A personalized medicine approach for Alzheimer’s disease), een samenwerking van meer dan dertig partners, waaronder Vilans, om de ziekte van Alzheimer te stoppen.

ABOARD is daarmee het eerste onderzoeksproject dat van start gaat als onderdeel van de Nationale Dementiestrategie 2021-2030 van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het geeft tevens invulling aan de Kennis- en Innovatieagenda 2020-2023 van Health~Holland, waarbij publieke en private partners in Missie IV werken aan het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met dementie. Het doel van ABOARD is om voorbereidingen te treffen voor een toekomst waarin we de ziekte van Alzheimer stoppen vóór het start. Onder andere door:

Mogelijk maken van verbeterde diagnostiek.
Ontwikkelen van risicoprofielen op maat.
Focus op preventie door het vergroten van het bewustzijn rondom dementie en hersengezondheid.

Zorgstandaard Dementie

Karlijn Kwint van Vilans en programmaleider Dementiezorg voor Elkaar: ‘We zien vanuit de Zorgstandaard Dementie hoe belangrijk vroegdiagnostiek is bij dementie. Het is mooi dat dat nu vanuit zoveel organisaties en met verschillende professionals wordt opgepakt en dat we een brug slaan tussen care en cure. Met Alzheimer Nederland richten wij ons op de kennisverspreiding en het toegankelijk maken van onderzoeksresultaten. We gaan inderdaad met elkaar aan boord. Dat beeld spreekt me aan. Bij het zeilen moet je koersvast zijn, maar ook wendbaar zodat je je kunt aanpassen aan de omstandigheden.’

Meest voorkomende doodsoorzaak

In Nederland hebben bijna 300.000 mensen dementie en jaarlijks komen daar ongeveer 20.000 mensen bij. Het is de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland en daarmee een van de grootste uitdagingen van deze eeuw. Dementie wordt voor een groot deel veroorzaakt door de ziekte van Alzheimer. Een ziekte waar helaas nog geen medicijn voor is. Om de stijging van het aantal mensen met dementie te verkleinen richt ABOARD zich op de fase vóór dementie.

Preventie is de sleutel

Wiesje van der Flier, projectleider van ABOARD en wetenschappelijk directeur van Alzheimercentrum Amsterdam: ‘Onderzoek heeft aangetoond dat Alzheimer zich ontwikkelt gedurende een periode van twintig tot dertig jaar. En daar ligt de sleutel. Ingrijpen voordat de ziekte zich openbaart. We moeten mensen bereiken die het risico lopen om de ziekte te krijgen. En die mensen zijn we eigenlijk allemaal. Daarom willen we het bewustzijn rondom alzheimer bij een groot publiek vergroten. Ook zetten we de benodigde stappen naar een toekomst waarin behandeling op maat mogelijk is. Kennis delen over hoe je je hersengezondheid kunt versterken en mensen met Alzheimer kunt ondersteunen is ook een onderdeel van dit project. Er is nog veel nodig om Nederland klaar te stomen voor een toekomst met behandeling op maat.’

Ziekteverloop voorspellen

Onderzoekers van ABOARD gaan testen ontwikkelen om de diagnose Alzheimer snel en nauwkeurig te stellen. Deze testen moeten de eerste hersenveranderingen kunnen herkennen, maar ook verschillen tussen patiënten zichtbaar maken. Zo kunnen individuele alzheimerrisicoprofielen worden ontwikkeld om het persoonlijk verloop van de ziekte te voorspellen.

Behandeling op maat

Behandelaars krijgen na het stellen van de diagnose Alzheimer vaak de vraag: ‘Wat kan ik zelf doen om het ziekteproces vertragen?’ Van der Flier: ‘Preventie door het aanpassen van leefstijl kan nut hebben, maar leefstijlinterventies worden op dit moment nog niet aangeboden in de geheugenpoli’s. Tegelijkertijd wordt er keihard gewerkt aan medicijnen. Maar is het Nederlandse zorgsysteem hier al klaar voor? Een belangrijk aandachtspunt is dat er een gepersonaliseerde aanpak komt en dat we de patiënt betrekken bij alle aspecten van zijn/haar ziekte en de behandeling daarvan. Omdat geen mens hetzelfde is.’

Samen alzheimer stoppen voor het start

In het ABOARD-project bundelen meer dan dertig partners hun krachten, waaronder de vijf Nederlandse Alzheimercentra en Alzheimer Nederland. Zowel publieke als private partijen uit de gehele kennisketen werken samen: van universiteiten tot zorg- en kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en bedrijven.

Meer weten?

Een overzicht van alle partners en meer informatie over ABOARD zijn te vinden op aboard-project.nl. Of bekijk de ABOARD-animatie: