Wat we (niet) kunnen doen tegen eenzaamheid

Door corona is de eenzaamheid met name onder ouderen flink toegenomen. Het thema eenzaamheid is daarom actueler dan ooit. Onlangs verscheen hierover de richtlijn ‘Eenzaamheid onder ouderen’ van de beroepsvereniging van verpleegkundigen V&VN.

Een van de betrokkenen van de richtlijn is eenzaamheidsdeskundige Tamara Bouwman. ‘Sommige ouderen durfden tijdens de lockdowns niet meer naar buiten. Bang om besmet te raken. Anderen durfden om die reden geen bezoek te ontvangen, of bezoek kwam uit zichzelf minder langs, bang om de oudere te besmetten. Bovendien zijn veel ouderen ook minder handig met smartphones en beeldbellen en dergelijke, en lag de dagbesteding stil. Dat betekende dat mensen hun routine kwijtraakten. Bij deze mensen is veel achteruitgang zichtbaar.’

Handelingsverlegenheid

Daarbij komt volgens Bouwman dat onder zorgverleners er soms grote handelingsverlegenheid bestaat als het om eenzaamheid gaat. ‘De grootste valkuil is dat veel zorgmedewerkers meteen een praktische oplossing willen bieden. Zoals iemand snel aanmelden bij een breiclubje of gezamenlijke maaltijden organiseren. Maar dat is lang niet voor iedereen een geschikte oplossing.’

Confronterend

Zo staat in de richtlijn dat zorgprofessionals beter niet direct naar de eenzaamheid kunnen vragen. ‘Dat voelt voor veel mensen vaak als met de deur in huis vallen, en dat kan confronterend zijn. Niet iedereen wil op die vraag ingaan. Volgens de gesprekshandleiding in de richtlijn is het verstandiger voor zorgaanbieders om het gesprek op gang te brengen door te informeren naar de signalen van eenzaamheid die professionals menen te zien.’

Geen quick fix

Een van de belangrijkste aanbevelingen in de richtlijn is dan ook dat zorgprofessionals de tijd moeten nemen om met iemand te praten en daar meer tijd voor uit te trekken. ‘Zo kan men echt onderzoeken om welke soort eenzaamheid het gaat. Verder is eenzaamheid pas een probleem als iemand het als zodanig ervaart. Belangrijk is het voor zorgmedewerkers om in het achterhoofd te houden dat voor eenzaamheid geen quick fix bestaat. Het leed is hooguit een beetje te verzachten, en dat is maatwerk.’