De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving publiceerde op 10 oktober het rapport ‘Is dit wel verantwoord?’. De RVS stelt dat voor betekenisvol rekenschap afleggen in de zorg een verregaande transitie nodig is die veel zal vragen van alle betrokkenen in de zorg en dat het tegengaan van regeldruk hardnekkig is. Kleine initiatieven zijn niet genoeg, het probleem moet bij de bron aangepakt worden.

Het blijft dweilen met de kraan open wat betreft de aanpak van regeldruk in de zorg. Er zijn zeker succesverhalen te melden, zo lukt het organisaties bijvoorbeeld om met minder formulieren te werken in het ECD. Of beroeps- en brancheverenigingen slaan de handen ineen om registratielast veroorzaakt door de zorgovereenkomst terug te dringen.

Woud aan regels

Maar het zet desondanks nog niet echt zoden aan de dijk. Als we het woud aan regels en richtlijnen stuk voor stuk willen omhakken, worden we ingehaald door de werkelijkheid. Zorgorganisaties voelen de urgentie om anders te gaan werken. Ze krijgen diensten niet gevuld, het piept en het knarst, terwijl personeel veel tijd kwijt is aan een woud van registraties. We onderschrijven de boodschap van de RVS dat er een fundamenteel andere blik op verantwoorden nodig is. Want één ding is helder: Je kunt een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.

Anders verantwoorden

Als het gaat om een fundamenteel andere blik zijn wij op dit moment het meest nieuwsgierig naar voorlopers in de langdurige zorg die hun verantwoording opnieuw durven te ontwerpen. Daarom nemen enkele organisaties de verantwoording al grondig op de schop. Zij bouwen verantwoording op vanuit de gegevens die zorgprofessionals nodig hebben om goede zorg te kunnen leveren. Geaggregeerd naar organisatieniveau, met de oprechte wens om te leren van de gegevens. En niet gericht op het koste wat het kost voorkomen van risico’s, of het verbloemen van fouten. Op basis van vertrouwen en vakmanschap. Met het programma Ontregel de langdurige zorg gaan we deze organisaties volgen, onder andere door middel van actieonderzoek. Om met hen te leren over wat het oplevert, en wat nog in de weg staat. Zodat we vanuit onze kennisrol de langdurige zorg een stap verder kunnen brengen naar zinvol verantwoorden.

Anders verantwoorden als boemerang terug?

In een enkel geval is echt anders verantwoorden al mogelijk. Dan vindt een betrokken stakeholder vanuit het systeem (bijvoorbeeld zorgkantoor, NZA, IGJ) binnen de huidige kaders mogelijkheden om anders verantwoorden te bestendigen. Maar op zeker moment komt de registratielast bij deze initiatieven als een boemerang weer terug. Er is altijd wel iemand of iets die echt anders verantwoorden niet goed kan keuren vanuit de rol of taak die zij hebben.

Anders verantwoorden als frisbee

Wij zijn benieuwd wat er zou gebeuren als anders verantwoorden niet vanuit het systeem bedacht zou worden, maar vanuit de zorgprofessional. Aangevuld met enkele indicatoren, zorgvuldig opgesteld vanuit consensus en op basis van kennis over de effectiviteit van deze indicatoren en niet op basis van onderbuikgevoel of wensdenken. Zodat de frisbee van zinvolle verantwoording soms nog teruggegooid wordt naar de zorgorganisatie, als er grote zorgen zijn. Maar meestal met een grote glimlach opgevangen wordt, omdat de tijd en aandacht van zorgprofessionals is gegaan naar degene die dit het hardst nodig heeft: de cliënt.