Aveleijn gaat voorop in het verduurzamen van de zorg

Aveleijn erkent haar rol in de milieuimpact van de zorgsector en streeft ernaar om onderdeel te zijn van de oplossing door duurzaamheid structureel te verankeren in het DNA van de organisatie. Susanne Bentvelsen trad in 2017 aan als bestuurder van Aveleijn. Duurzaamheid stond destijds al hoog bij haar op de agenda, mede door actuele documentaires over het thema. Samen met de vastgoedmanager begon ze met het verduurzamen van de panden van de organisatie. 

Het landelijke klimaatakkoord voelde voor haar als steun om verder te verduurzamen. Zo legde Aveleijn onder andere contact met Hogeschool Saxion, om met studenten verschillende duurzaamheidsvraagstukken te gaan onderzoeken. In 2019 tekende Aveleijn de Green Deal 2.0 voor verduurzaming van de zorg, een initiatief van het Milieu Platform Zorg. Dat hielp Aveleijn om thema’s te benoemen, hierin ondersteund door een adviseur van het adviesbureau dat tegenwoordig Op Naar Nul (ONN) heet.

Programma Aardewerk

Het inzetten op duurzaamheid sluit goed aan bij de visie van Aveleijn: de organisatie ziet duurzaamheid als een integraal onderdeel van haar missie om 'een leven vol betekenis' te bieden, niet alleen voor nu maar ook voor toekomstige generaties. 'We vinden het belangrijk om cliënten volwaardig en betekenisvol deel te laten nemen aan de samenleving. En daar hebben wij aan toegevoegd dat we dit willen doen op een gezonde planeet', zegt Susanne. Aveleijn ontwikkelde het programma Aardewerk, met een sterke focus op bewustmaking en de inzet van cliënten bij de verduurzaming. 'Wij hebben een bijzondere doelgroep: cliënten wonen soms wel een heel leven lang bij ons. Het is heel belangrijk om hen mee te nemen in de bewustwording dat verduurzamen nodig is. We moeten investeren in gesprekken over duurzaamheid en in de vraag hoe we mensen hierin meenemen. Zo is ons programma ook opgebouwd, gebaseerd op de pijlers van de Green Deal.' 

Aveleijn ontwikkelde een duurzaamheidskompas waarin bewustmaking centraal staat. Hier werden 5 thema’s aan gekoppeld: 

1. groene leefomgeving
2. spullen en afval
3. gebouwen en energie
4. mobiliteit
5. voeding 

Dit kompas is uitgewerkt in de Aardewerk-menukaart met hele concrete acties per thema, die steeds geactualiseerd worden.

Bekijk ook de 7 tips van Susanne om te werken aan het verduurzamen van jouw organisatie.

'Duurzaamheid is maatwerk'

Bart Braker, duurzaamheidscoördinator bij Aveleijn: 'Duurzaamheid is voor iedereen: personeel, cliënten/bewoners en hun verwanten en andere samenwerkingen. Iedereen draait aan andere knoppen en kiest wat bij hem of haar past. Het is echt maatwerk. Er zijn interventies en workshops. Per thema is veel mogelijk en dat staat allemaal op de menukaart. Ik ga naar locaties om de menukaart en acties toe te lichten. Die is heel gevarieerd, van waterbesparende doucheknoppen tot een dag in de week geen vlees eten. Het is steeds de vraag: wat past het beste bij mij/ons en hoe kun je daar over in gesprek gaan.' 

De locaties houden bij welke acties ze inzetten en kunnen 'boompjes' verdienen. Jaarlijks moeten er 20 boompjes gespaard worden om als locatie bij te dragen aan de 5% CO²-reductie die Aveleijn wil maken om bij te dragen aan een gezonde aarde. Een beloningssysteem is nog in ontwikkeling om cliënten en medewerkers extra gemotiveerd te houden.

Transitiegelden om duurzaamheid te stimuleren

De aanpak van Aveleijn wekte al snel belangstelling, niet alleen in de eigen zorgsector. Susanne en Bart gaven al tal van presentaties in de regio. Met 5 andere organisaties in de gehandicaptenzorg vroeg Aveleijn bovendien met succes transitiegelden aan bij het zorgkantoor Menzis om de duurzaamheid in de zorg verder te stimuleren. Met dit geld werd een duurzaamheidscoach van ONN aangetrokken, die op 40 locaties van de betrokken organisaties gedragsscans uitvoerde. Het verduurzamen van gedrag op de locaties stond centraal. Daarin gaat het om vragen als: welke schoonmaakmiddelen worden gebruikt, wat staat er in de koelkast, hoe wordt de was gedaan? Het resultaat: 40 individuele rapporten waarmee de organisaties zelf aan de slag kunnen gaan om te verduurzamen. Verder werd met de transitiegelden het bureau Traficom aangetrokken om beter zicht te krijgen op het cliëntenvervoer in de gehandicaptenzorg in de regio.

Susanne: 'We weten nu dat de gehandicaptenzorg maar een klein stukje uitmaakt van het totale doelgroepenvervoer. Het is belangrijk om hierin met andere zorgsectoren te gaan samenwerken; een concreet plan hiervoor is er nog niet.' Bart vult aan: 'Door dit gezamenlijk te gaan organiseren, willen we voorkomen dat we allemaal met halflege busjes rondrijden.' Op andere fronten wordt al samengewerkt. Zo startte Aveleijn recent met 2 andere zorgorganisaties een pilot waarin 150 boerderijen biologische seizoensgroenten aanleveren bij 20 zorglocaties. 'Alleen hadden we dit niet gekund', zegt Bart.

Cliënten en medewerkers positief over verduurzamen

Cliënten en medewerkers zijn positief over Aardewerk. Bart: 'Aanvankelijk denken mensen: dit is heel groot en heel veel en daar heb ik geen invloed op. Door het klein en behapbaar te maken, hebben we veel medewerkers en cliënten kunnen motiveren om met duurzaamheid aan de slag te gaan en "groen" te gaan denken. Het grote voordeel van ons programma is dat iedereen op zijn eigen manier kan bijdragen.’ Susanne beaamt dat, al blijft het volgens haar een grote uitdaging om mensen bewust te maken en te houden. 'De vraag is hoe we het echt kunnen borgen en de vrijblijvendheid nog beter kunnen tegengaan. Daarom zullen we ook de komende jaren blijven focussen op die bewustwording.'

Daarnaast blijft Aveleijn kennis delen met zorgorganisaties in de regio. Susanne: 'In 2022 heb ik voor het brede netwerk van zorgaanbieders in de regio, IZO Twente, een uitgebreide themabijeenkomst rondom duurzaamheid verzorgd. Vooral de VVT-instellingen, bij wie het thema toen nog niet zo hoog op de agenda stond, beseften dat zij meer kunnen doen op dit terrein.'

Organisaties vinden het vooral lastig om met het thema te beginnen, is haar ervaring. Inmiddels zijn er over en weer meerdere werkbezoeken geweest. 'Hierin hebben wij veel gedeeld hebben over ons Aardewerkprogramma en veel adviezen gegeven. Zo kunnen wij organisaties leren hoe je een programma maakt en welke impact je kunt hebben.' Susanne is heel blij dat Aveleijn andere organisaties de afgelopen jaren een duwtje in de rug heeft kunnen geven. 'Dat vond ik verbindend werken in de regio. De opgaven in de VVT zijn mogelijk anders dan die bij ons, instellingen maken andere keuzes dan wij hebben gedaan. Maar dat we gezamenlijk werken aan de opdracht om onze aarde te beschermen en aan de klimaatdoelstellingen te werken, vind ik heel waardevol!'