‘Heel lang zeiden we: we leven in Nederland bij de gratie van de kwaliteit van antibiotica en de kwaliteit van onze behandelingen. En toch brak het coronavirus wereldwijd uit. Infectiepreventie staat nu overal op de agenda, de kunst is het daarop te houden. Want infecties kunnen desastreus zijn voor kwetsbare mensen, ook het norovirus en de MRSA-bacterie,’ vertelt demissionair minister Conny Helder (VWS).

Demissionair minister Conny Helder sprak voor een volle zaal tijdens de ‘Inspiratiebijeenkomst: aan de slag met hygiëne en gedrag’ op 6 november 2023. Ze kent het belang van hygiënisch werken en infectiepreventie zowel vanuit haar werk in het ziekenhuis als het verpleeghuis. ‘In een instelling voor langdurige zorg geven we ook het huiselijke veel aandacht. Het leven staat centraal. Als het om infectiepreventie gaat, is naast kennis en gedrag ook die huiselijke omgeving een lastig punt. Het is mooi dat de langdurige zorg ondersteuning kan krijgen van Vilans in het programma Samen werken aan infectiepreventie. Bijvoorbeeld door coaching.’

Hoe hebt u de coronatijd beleefd?

‘Ik was toen bestuurder van een ouderenzorgorganisatie. Van onze verpleeghuislocaties maakten we toen een ziekenhuisomgeving, dat was niet eenvoudig. De zorgprofessionals werkten met steeds nieuwe protocollen, het was lastig je daar goed aan te houden. Het was ontzettend veel.

Hygiëne en infectiepreventie zijn uiteraard niet alleen tijdens een pandemie belangrijk. Infecties liggen voortdurend op de loer bij kwetsbare mensen. Ook het norovirus en MRSA-bacterie kunnen desastreuze gevolgen hebben in een zorginstelling.’

Waarom is het goed toepassen van protocollen zo moeilijk?

‘Infectiepreventie werkt alleen als iedereen consequent de regels toepast. Maar denk aan het niet mogen dragen van sieraden: daarmee kom je aan iemands persoonlijke eigenheid. Het is moeilijk bespreekbaar, maar belangrijk. Eigenlijk zou je ze uit jezelf af moeten doen als je je vak en je cliënt serieus neemt. Soms heb je een duwtje in de goede richting nodig van een leidinggevende. Die mag beslist niet de indruk wekken dat het een onbelangrijk onderwerp is.’

Wat wilt u meegeven aan een leidinggevende?

‘Neem hygiënisch gedrag en infectiepreventie serieus. Het hoort bij je vak. Denk eens aan een dagstart of een weekstart waarbij je het thema expliciet benoemt. Faciliteer de teams. En soms zul je naar de raad van bestuur toe moeten als iemand bijvoorbeeld handsieraden blijft dragen.’

Hoe moeten we omgaan met de flexibele schil?

‘Infectiepreventie is een van de redenen waarom ik zo’n groot voorstander ben van meer vaste medewerkers. Elkaar als team in de ogen kijken, vaste werkafspraken: het helpt. Maar ook uitzendkrachten en zzp'ers moeten voldoende beroepsethiek hebben op hygiënegebied. Het is een universeel thema. Bij de huidige personeelstekorten ben je soms afhankelijk van flexibele krachten. Zorg dat het volgen van de infectiepreventieprotocollen een vast onderdeel is van de afspraken met bureaus.’

En met de informele zorg?

‘Steeds meer werken zorgprofessionals in thuissituaties waar het met de hygiëne anders gesteld kan zijn. Ook is samenwerken met de informele zorg steeds gewoner. Voor cliënten zijn infecties overal even schadelijk. We moeten het brede publiek leren wat verstandig is. Zorgprofessionals gaan meer informatie overdragen aan naasten. Denk aan een beenmergtransplantatie: om infecties te voorkomen wordt de hele omgeving geschoold.’

Wat is uw boodschap aan de langdurige zorg?

‘Ga vooral zo door. Het is enorm belangrijk dat hygiënisch werken weer opnieuw op de agenda staat, nu is het de kunst het daarop te houden. Infectiepreventie en een eventuele uitbraak indammen zijn onderdeel van goede, veilige zorg. Besmettingsgevaar zie je niet, alleen de gevolgen ervan.

Nu we infectiepreventie meer op orde hebben is mijn vraag aan het veld: hoe houden we het samen levend? Hoe zorgen we ervoor dat hygiëne een normaal onderdeel van het werk blijft, ook in tijden van minder infecties?’

Lees ook het hele verslag over de Inspiratiebijeenkomst