Health Impact Bond: preventie anders aanpakken en financieren

Het kost tijd, maar dan heb je ook wat. Verschillende partijen investeren in een preventie-aanpak en zij krijgen een deel van de uitgespaarde zorgkosten vergoed. Dat is de essentie van een Health Impact Bond. In Noord-Limburg zetten onder andere zorgorganisaties, gemeenten en zorgverzekeraars zo’n constructie op met als doel vallen van ouderen te voorkomen. De ervaringen zijn nu verwerkt in een toolbox met bouwstenen, stappen, tips en perspectieven om tot zo’n Health Impact Bond te komen.

Vilans-adviseur Sandra Dahmen was, met VeiligheidNL, nauw betrokken bij de ontwikkeling van het valpreventieprogramma Stevig Staan en de daarvoor in het leven geroepen Health Impact Bond. ‘Ja, het was wel een heel gedoe om zoveel partijen en zoveel verschillende belangen op één lijn te krijgen’, vertelt ze. ‘Aan de andere kant: als je met verschillende organisaties iets gaat doen en dat kost meestal geld, dan is altijd de vraag hoe je dat gaat bekostigen. Dus in die zin is er niets nieuws onder de zon. Maar alle hulde voor de mensen die hiermee hun nek hebben uitgestoken. Het duurde even tot alles was geregeld, en daar hebben we ook veel van kunnen leren, maar er staat nu wel een prachtig valpreventieprogramma met onmiskenbare baten.’

Ook voor andere doeleinden

Stiekem kijkt Sandra Dahmen dan ook alweer vooruit. Waar een Health Impact Bond nog meer behulpzaam bij zou kunnen zijn? ‘Toevallig hebben we het daar laatst over gehad’, lacht ze. ‘Denk aan stoppen met roken, beweeghuizen en andere leefstijlinterventies, mensen met fysiotherapie en voeding goed voorbereiden op operaties in het ziekenhuis en bekostiging van zorgzame gemeenschappen. Trouwens ook voor thuiswonende jongeren met een chronische ziekte of lichamelijke beperking die 18 worden en met andere zorgregelingen te maken krijgen, wordt nu ook gekeken naar de mogelijkheden van een Health Impact Bond.’

Dat klinkt hoopvol allemaal, er kan veel gezondheidswinst worden geboekt. Toch blijft Sandra Dahmen voorzichtig: ‘Een Health Impact Bond is geen ei van Columbus. Je hebt echt schaalgrootte nodig, interventies moeten bewezen effectief zijn, en de resultaten dienen concreet en meetbaar te zijn en uitgedrukt te kunnen worden in financiële waarde. Soms kan een subsidie of andere beschikbare financiering een betere manier zijn om je plannen uit te voeren...’

Health Impact Bond en Stevig Staan

Een Health Impact Bond lost het knelpunt van het meerjarig financieren van een preventie-interventie op. Een Health Impact Bond is een financieringsinstrument waarbij (maatschappelijke) investeerders het kapitaal verschaffen voor een interventie. In de impact-bond voor valpreventie in Noord-Limburg investeerden BNP Paribas, Rabobank, Bridges en particulieren via Oneplanetcrowd.

Stevig Staan is een samenwerking tussen de Noord-Limburgse gemeenten Venlo, Horst aan de Maas, Beesel, Peel en Maas, Bergen, Gennep en Venray, De Zorggroep, CZ, VGZ Zorgkantoor, Coöperatie VGZ en de fysiopraktijken van FysunieQ. Het programma is mede ontwikkeld door Vilans en VeiligheidNL. Social Finance NL is betrokken als intermediair. Onlangs verwelkomde het valpreventieprogramma Stevig Staan de vijfhonderdste deelnemer. 

De aanpak valpreventie wordt uitgevoerd onder leiding van De Zorggroep. Gezamenlijk met lokale fysiotherapeuten, zorgprofessionals en sociaal werkers worden ouderen gerekruteerd en hun een valpreventief beweegaanbod aangeboden. Het programma bestaat uit de volgende stappen:

• Toeleiding: 
  • 1) werven van ouderen door 'vitaliteitsbijeenkomsten', waar ouderen bij een kopje koffie voorlichting krijgen en tests kunnen doen om hun valrisico in kaart te brengen; 
  • 2) zorgprofessionals in de wijk attenderen mensen op vitaliteitsbijeenkomsten;
  • 3) een uitgebreide communicatiecampagne.
• Screening: per jaar worden ongeveer 1.480 ouderen door fysiotherapeuten en andere zorgprofessionals gescreend op hun valrisico en kwetsbaarheid.
• Interventie: de ouderen met een verhoogd valrisico wordt geadviseerd om deel te nemen aan één van de twee interventies: Vallen Verleden Tijd of In Balans. Deze interventies worden uitgevoerd door gekwalificeerde fysiotherapeuten en beweegdocenten.

Met Stevig Staan wordt het aantal valincidenten bij de deelnemende ouderen gedurende twee jaar gemeten. Wanneer de resultaten van de interventie positief zijn, zorgt dat voor besparingen bij zorgverzekeraars, zorgkantoren (verpleeghuiszorg) en gemeenten (thuiszorg). Deze baten zijn gezamenlijk een stuk groter dan de kosten van de interventie zelf, waardoor een maatschappelijk positieve businesscase ontstaat. De zeven deelnemende gemeenten in Noord-Limburg, zorgverzekeraars VGZ en CZ en het VGZ Zorgkantoor zijn bereid om deze baten grotendeels uit te betalen aan de investeerders.