‘Regionale samenwerking bevordert verdeling medische capaciteit’

Door samenwerking kan de beschikbare medische capaciteit evenrediger en doelmatiger in een regio worden ingezet. Dat zien onderzoekers Jitse Schuurmans en Iris Wallenburg van de Erasmus Universiteit Rotterdam als de belangrijkste meerwaarde van regionale samenwerking. In een artikel in het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken pleiten zij voor concrete oplossingen.

Schuurmans en Wallenburg deden de afgelopen jaren praktijkonderzoek naar regionaliseringsprocessen in de langdurige zorg. Zij keken onder meer hoe nieuwe regionale zorgfaciliteiten in de praktijk werken, hoe bestuurlijke samenwerking vorm krijgt en hoe beleidsmakers hierop probeerden te anticiperen, en waarom die samenwerkingen niet altijd lukten.

Worstelen met aanpassen richtlijnen en beleidskaders

Zij zagen dat zorgprofessionals, bestuurders en beleidsmakers worstelen met het aanpassen van richtlijnen en beleidskaders – bijvoorbeeld hoe samenwerking over organisatiegrenzen heen kan worden gefinancierd zonder dat kosten te hoog oplopen. Maar niet alleen de financiële houdbaarheid is het grote probleem voor de komende decennia, ook de toegankelijkheid: ‘Dit speelt vooral in de huisartsenzorg, de langdurige zorg, de ggz en de specialistische jeugdzorg. De toegankelijkheid staat onder druk omdat de zorgvraag toeneemt, en de instroom beperkt is van, vooral, hoogopgeleide zorgmedewerkers (verpleegkundigen en artsen die binnen deze domeinen werken - denk aan huisarts, specialist ouderengeneeskunde, arts verstandelijk gehandicapten).’

Opleiden is volgens de onderzoekers hier niet het antwoord (‘Er zijn momenteel gewoonweg niet genoeg mensen die deze functies willen invullen’). Zij zien nog een aandachtspunt: ‘Naast dat er sprake is van schaarste in absolute zin, is de beperkte medische capaciteit binnen deze domeinen ook ongelijk verdeeld over het land. In de ouderenzorg en de VG-sector zien wij bijvoorbeeld dat er redelijk veel grote instellingen zijn die goed in de formatie zitten, terwijl, vaak kleinere, naburige instellingen de medische zorg niet georganiseerd krijgen. Door samenwerking kan de beschikbare medische capaciteit evenrediger en doelmatiger in een regio worden ingezet. Dat is wat ons betreft de belangrijkste meerwaarde van regionale samenwerking.’

Borgen kwaliteit heeft prioriteit

Schuurmans en Wallenburg zien dat veel zorgorganisaties op dit moment het primaat leggen bij het borgen van de kwaliteit van zorg voor de eigen, met name intramurale cliëntengroep. ‘Daardoor blijft slechts beperkt ruimte over om de medische capaciteit regionaal in te zetten.’ In het artikel doen zij suggesties voor oplossingen, zoals populatiebekostiging en regionale kwaliteitskaders. Met populatiebekostiging bedoelen zij dat zorginstellingen betaald worden om zorg te dragen voor een deel van de regionale populatie en niet alleen op basis van de zorgvraag van intramurale cliënten. Met regionale kwaliteitskaders leggen zorgorganisaties verantwoording af voor de kwaliteit van zorg voor alle cliënten in een bepaalde regio, niet alleen voor die in de eigen instelling.

‘Geen stelselwijziging dus, maar wel de invoering van sturingsinstrumenten die de langdurige zorg weer breder toegankelijk maken en druk halen van een groeiende groep kwetsbare mensen thuis én hun naasten’, besluiten zij.

Lees het artikel in het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken hier. Het artikel is een reactieop de visie van hoogleraar Evelien Tonkens hoe de zorg weer een publieke sector kan worden. Schuurmans en Wallenburg benadrukken het belang van concrete oplossingen voor de zorg, gericht op de huidige uitdagingen en niet slechts op vergezichten.