Waarom datageletterdheid van medewerkers vergroten?
Gepubliceerd op: 22-10-2025
Wil je data-ondersteund werken? Dit is niet alleen aan de dataspecialisten. Hoe zorg je ervoor dat iedereen zich betrokken voelt en hoe kun je hun datageletterdheid vergroten?
Als je als organisatie data-ondersteund wilt werken, heb je de steun en betrokkenheid van zorgprofessionals, managers, bestuurders, teamleiders en andere leidinggevenden nodig. Wanneer zij het belangrijk vinden om data te gebruiken voor ‘hun’ werk zullen zij eerder:
- geld, middelen en mensen beschikbaar stellen.
- het onderwerp een vaste plek geven in de zorg, het beleid, de plannen en processen. Doen ze dit niet? Dan is de kans groot dat de aandacht ervoor minder wordt.
- zelf het goede voorbeeld geven. Doet het management moeite om data in te zetten in hun werk, dan motiveert dit medewerkers om hetzelfde te doen.
Wat is datageletterdheid?
Datageletterdheid is het vermogen van medewerkers om met data te werken. Denk aan het verzamelen, analyseren, communiceren en redeneren van en met data. Het gaat om vaardigheden waarmee individuen en (uiteindelijk) organisaties betere, data-ondersteund beslissingen kunnen nemen.
Technische vaardigheden
Iedereen moet in staat zijn digitale systemen te bedienen, zoals dashboards. Dit vraagt om praktische digitale vaardigheden. Als medewerkers systemen ingewikkeld vinden, zullen ze er niet optimaal mee werken. Daarom moeten organisaties deze basisvaardigheden bij medewerkers versterken.
Zorgvuldig databeheer
Het borgen van goede datakwaliteit begint bij de medewerkers die data invoeren:
- gegevens nauwkeurig invoeren
- data bijhouden
- fouten corrigeren
Medewerkers moeten begrijpen dat de data nauwkeurig, up-to-date en foutloos moeten zijn.
Verantwoord data gebruiken
Medewerkers moeten weten wat mag en gewenst is bij datagebruik: bewust zijn van relevante wet- en regelgeving, zoals de AVG, en ethische risico’s inschatten. Datagebruik moet altijd passen bij waarden en wettelijke kaders.
Je wil voorkomen dat bijvoorbeeld een medewerker het zorgrooster wil verbeteren en daarvoor gegevens downloadt naar een Excelbestand op zijn privé-laptop. Doet de medewerker dat wel, dan loop je het risico dat gevoelige data buiten de beveiligde systemen terechtkomen en onbevoegden toegang krijgen. Door dit te voorkomen blijft de privacy beschermd en voldoe je aan de AVG.
Data lezen en interpreteren
Om data goed te benutten, is het nodig dat medewerkers deze begrijpen en kunnen duiden. Zo zien ze sneller trends, maken ze onderbouwde keuzes en letten ze op denkfouten en vooroordelen. Daarbij is het belangrijk dat ze het verschil kennen tussen samenhang (correlatie) en oorzaak-gevolg (causaliteit).
Denk aan een kwaliteitsverpleegkundige die in het elektronisch cliëntendossier ziet dat bewoners die vaak vallen ook vaker ondervoed blijken te zijn. In plaats van direct te concluderen dat ondervoeding de oorzaak is van de valincidenten, bespreekt de kwaliteitsverpleegkundige met het team en de arts dat er meerdere factoren kunnen meespelen, zoals medicatie of verminderde mobiliteit. Door de data goed te interpreteren, voorkom je verkeerde aannames en kan het team gericht maatregelen nemen.
5. Databewustzijn
Medewerkers moeten de waarde en mogelijkheden van data herkennen in hun werk. Dit vraagt om een breed bewustzijn van databronnen en hoe deze bij kunnen dragen aan oplossingen voor zorginhoudelijke of organisatorische vraagstukken. Een cultuur van databewustzijn versterkt het vermogen om data effectief in te zetten voor organisatie- en beleidsdoelen.
Meer weten
Lees ook Tien tips om effectief te werken aan datageletterdheid.