Tien tips om effectief te werken aan datageletterdheid

Wil je eerst meer lezen over wat datageletterheid nu precies is? En welke vijf vaardigheden daarbij van belang zijn? Lees dan het artikel Waarom de datageletterdheid van medewerkers vergroten? 

1. Organiseer webinars over datagedreven werken

Tijdens online bijeenkomsten kun je elke keer een ander data-onderwerp behandelen. Zoals:

• succesverhalen uit de eigen organisatie
• inspirerende voorbeelden van anderen
• nieuwe hulpmiddelen

Zo houd je het thema datagedreven werken blijvend op de agenda. Door de wisselende onderwerpen spreek je telkens verschillende mensen aan: spreid de praktijkvoorbeelden over de werkgebieden van je organisatie.

2. Bied (nieuwe) collega’s een training datagedreven werken aan

Laat je collega’s een training datagedreven werken volgen. Begin bij de medewerkers die veel met data te maken hebben. Zo leren al snel veel mensen hoe je data verantwoord kunt inzetten. En omdat een goed begin het halve werk is: bied elke nieuwe collega meteen een training aan. 

3. Open een Datagedreven werken-loket voor je collega’s

Bij een Datagedreven werken-loket kunnen al je collega’s langskomen met vragen over hun dataproject. Het kan een tijdelijke balie zijn, maar ook een loket voor langere tijd. Het kan een vaste data-coach zijn of juist een groepje mensen voor de continuïteit.

4. Help teams om hun opgave datagedreven aan te pakken

Wat is er beter dan te leren wat datagedreven werken betekent door direct een vraag van het eigen team aan te pakken?

Ga bijvoorbeeld met het hele team een eigen vraag op een datagedreven manier te lijf. Zorg daarbij voor ondersteuning van dataspecialisten en andere experts. In periodieke sessies komen alle stappen langs die je doorloopt in een dataproject. En je slaat twee vliegen in één klap: je pakt het probleem aan én de medewerkers leren wat datagedreven werken in hun eigen praktijk inhoudt.

5. Stimuleer competitie

Beloningen kunnen mensen motiveren en stimuleren. Benoem een collega tot ‘dataheld’, of beloon de collega’s die een belangrijke stap hebben gezet door datagedreven te werken. Bijvoorbeeld met een data-taart voor de afdeling en een bericht aan de hele organisatie.

6. Organiseer een themadag of dataweek

Zorg voor een ‘week van verantwoord datagebruik’, een ’dataweek’ of zelfs een heel 'datajaar'. Het loont om in een speciale periode extra aandacht te besteden aan datagedreven werken. Stem dat af op mogelijke andere veranderdoelen die ook om aandacht vragen. Of nog liever: speel daar datagedreven op in! 

7. Deel regelmatig tips en goede voorbeelden

Met tips en voorbeelden kun je je collega’s helpen en inspireren. Deel deze op de interne kanalen, zoals het intranet, social web, chat-kanalen, de nieuwsbrief of de informatieschermen.

8. Neem datagedreven werken op in je personeelsbeleid

• Praat bij het aannemen van nieuwe collega’s al over datagedreven werken. Hoe kijken zij hiernaar?
• Zorg dat verantwoord datagebruik een vast onderdeel is van functioneringsgesprekken. 

9. Benoem collega's tot ‘aanjager’ en leid medewerkers op tot datacoaches die andere collega’s helpen

Een aanjager loopt voorop om anderen enthousiast te maken en te houden. Deze zorgt dat er blijvend aandacht is voor het onderwerp. Bijvoorbeeld door met collega’s en leidinggevenden presentaties te geven, door in gesprek te gaan, door hen te vragen: lukt het je om datagedreven te werken, of loop je tegen belemmeringen aan? Door iemand hiervoor ‘officieel’ aan te stellen bewijs je het commitment van leiding en bestuur.

Een aanjager, datacoach of datasteward is daarnaast een collega die begrijpt wat data-ondersteund werken betekent en anderen hierbij helpt. Lukt het ze niet om zelf data in te zetten in hun werk? De coach begeleidt collega’s om die stap te zetten. 

Hiervoor gaan ze samen aan de slag: is er een duidelijk gedefinieerd vraagstuk? Welke data kan hierbij behulpzaam zijn? Waar is deze data te vinden? Welke analyses en ontsluiting zijn hier passend? Hoe bepaal je of dit datagebruik kan, mag, gewenst is en haalbaar/betaalbaar? 

• Leid op iedere afdeling een datacoach op. Op sommige afdelingen zijn misschien meerdere coaches handig.
• Iedereen die plezier heeft in data-ondersteund werken en het leuk vindt om anderen hierbij te helpen, kan datacoach worden.
• Bied datacoaches een uitgebreidere opleiding dan alleen een basiscursus over data-ondersteund werken. Besteed in die opleiding ook aandacht aan coachingsvaardigheden.
• Hoe kom je aan coaches? Doe een oproep. Benader collega’s van wie je weet dat ze data-ondersteund werken leuk vinden. Kom je op een afdeling datacoaches tekort? Vraag de leidinggevende dan om mensen te selecteren. De ervaring leert dat het vinden van datacoaches bijna vanzelf gaat. Mensen horen erover, zijn enthousiast en willen graag helpen. 

10. Vraag aandacht voor data met een spel

Met een spel kun je laten zien wat er komt kijken bij datagedreven werken. Er zijn verschillende spellen beschikbaar. Nictiz is een aanbieder van verschillende serious games. Zoals een interactief rollenspel dat deelnemers bewust maakt van ieders rol bij het optimaal vastleggen en hergebruiken van cliëntgegevens.

Een andere serious game van Nictiz bevordert het begrip van de complexiteit en onderlinge afhankelijkheden binnen het zorgsysteem: van infrastructuur tot (nationaal) beleid.

En ook hun escape-room draagt bij aan bewustwording van de manier waarop Eenheid van Taal bijdraagt aan de kwaliteit van gezondheidsdata. Gebruik van deze serious games is tegen betaling.

De essentie: houd de positieve energie vast door een mix van aanpakken

Je hebt bestuur en management overtuigd, je collega’s enthousiast gemaakt, trainingen georganiseerd en ervoor gezorgd dat data effectief wordt ingezet. Jouw werk is voltooid! Of toch niet? Helaas: data-ondersteund werken is geen project met een afgerond eind. Regels en wetten wijzigen soms. Bevlogen medestanders veranderen van baan, stappen uit het bestuur of gaan met pensioen. Er komen zaken op de agenda met meer prioriteit. Voor je het weet verslapt de aandacht.

Het is dus belangrijk om de aandacht voor data-ondersteund werken vast te blijven houden. Dit gaat niet vanzelf. Je moet eraan blijven werken. De gouden tip: houd het levendig met een mix van aanpakken. Zo weet je zeker dat je al je collega’s en leidinggevenden enthousiast maakt én houdt.