11 wetenschappelijk onderbouwde methodes bij dementie
Gepubliceerd op: 06-11-2024
Laatst bijgewerkt op: 16-09-2025
In de zorg aan mensen met dementie is er al veel uitgeprobeerd aan methodes en interventies. Zo is er al veel over bekend. Daarom is het beter om vooral interventies te gebruiken die aantoonbaar werken of in ieder geval wetenschappelijk onderbouwd en goed uit te voeren zijn. Op deze pagina zetten we 11 van zulke interventies voor je op een rij.
In het kort
Type tool
Methode
Voor wie
Zorgverleners, Mantelzorgers
Cliëntgroep
Dementie
Soort kennis
Praktijk, Onderzoek
Een erkende interventie is een planmatige aanpak met een duidelijk doel. De aanpak is goed uitgewerkt, getoetst in de praktijk en onafhankelijk beoordeeld. In dit geval door de Erkenningscommissie Langdurige Ouderenzorg. Deze commissie wordt gefaciliteerd door Vilans.
In de Databank erkende interventies kun je kiezen uit interventies die goed uitvoerbaar, onderbouwd en onderzocht zijn. Sommige interventies richten zich op het voorkomen van problemen. Andere op het aanpakken van problemen. Benieuwd naar andere interventies? Neem dan eens een kijkje in de databank. Zo vind je er ook interventies voor de gehandicaptenzorg.
Niveaus van erkenning uitgelegd
- Goed onderbouwd - De aanpak van de interventie is duidelijk beschreven. Ook is de aanpak goed uitvoerbaar en gebaseerd op praktijkervaringen. Er wordt uitgelegd waarom de aanpak waarschijnlijk werkt. Hierbij is gebruik gemaakt van wetenschappelijke theorieën en onderzoek.
- Aanwijzingen voor effectiviteit - De aanpak van de interventie is duidelijk beschreven en onderbouwd. Ook is de aanpak goed uitvoerbaar en gebaseerd op praktijkervaringen. Uit onderzoek blijkt dat de interventie effectief is. Effectiviteit kan op verschillende niveaus zijn toegekend (eerste, goede of sterke aanwijzingen).
1. Langer thuis door ontmoetingscentra
De interventie Ontmoetingscentra richt zich op mantelzorgers en mensen met een lichte tot matige vorm van dementie. Een klein vast team van professionals en vrijwilligers biedt op tijd begeleiding en ondersteuning bij het omgaan met de gevolgen van dementie. Dat doen zij op een toegankelijke plek in de wijk waar mensen samenkomen. Dit zorgt dat mantelzorgers niet overbelast raken en dat mensen langer thuis kunnen wonen.
Een Ontmoetingscentrum in een buurtcentrum of ouderencentrum heeft als bijkomend voordeel dat er contacten ontstaan met buurtbewoners. Er zijn nu zo'n 170 centra in Nederland. Deze interventie van Amsterdam Universitair Medisch Centrum (UMC) is erkend met 'sterke aanwijzingen voor effectiviteit'.
Bekijk de interventie Ontmoetingscentra op de website van Databank erkende interventies.
2. Individuele MuziekTherapie Interventie (IMTI) voor betere kwaliteit van leven bij dementie
IMTI is muziektherapie voor mensen met dementie. De interventie heeft als doel om probleemgedrag te verminderen bij mensen met dementie in het verpleeghuis. Een muziektherapeut voert de interventie uit en daarbij is een multidisciplinaire samenwerking met betrokken professionals belangrijk.
IMTI stimuleert de mogelijkheden die een persoon met dementie nog wel heeft, zoals muziek maken en luisteren. Deze interventie van KenVak Zuyd Hogeschool is erkend met eerste aanwijzingen voor effectiviteit.
Bekijk de interventie Individuele MuziekTherapie op de website van Databank erkende interventies.
3. Partner in Balans
Partner in Balans is gemaakt voor naasten van mensen met beginnende dementie. De ondersteuning richt zich op hun behoeftes om te voorkomen dat zij overbelast raken. De interventie combineert 1-op-1-coaching met op maat gemaakte online modules.
Tijdens het 8-weekse programma krijgen deelnemers begeleiding door een coach. Dit kan een casemanager, psycholoog of andere zorgprofessional zijn. Deze interventie van Maastricht University en Alzheimer Centrum Limburg is erkend met 'goede aanwijzingen voor effectiviteit'.
Bekijk de interventie Partner in Balans op de website van Databank erkende interventies.
4. OOG-methodiek
De OOG-methodiek ondersteunt professionals die werken met thuiswonende mensen met dementie en een migratieachtergrond. De interventie helpt je om deze doelgroep te begeleiden met 5 aandachtspunten voor cultuursensitief omgaan met onbegrepen gedrag. Daarnaast helpt de interventie om beter samen te werken met mantelzorgers en om crisissituaties te voorkomen.
OOG-methodiek is bedoeld voor onder andere casemanagers, wijkverpleegkundigen, verpleegkundigen en sociaal werkers. Deze interventie van Hogeschool Windesheim is erkend als 'goed onderbouwd'.
Bekijk de interventie OOG-methodiek op de website van Databank erkende interventies.
5. Doen bij depressie
Depressie komt relatief vaak voor bij verpleeghuisbewoners. Met behandeling kun je de kwaliteit van leven van verpleeghuisbewoners verbeteren. Maar depressies worden te weinig ontdekt en behandeld in verpleeghuizen.
De interventie Doen bij depressie richt zich op het systematisch opsporen en behandelen van depressies en depressieve klachten. Dat zorgt voor minder cliënten met een depressie. De interventie bestaat uit een multidisciplinair zorgprogramma en de volgende fasen:
- opsporen
- behandelen
- monitoren en evalueren
Deze interventie van het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON) is erkend met 'goede aanwijzingen voor effectiviteit'.
Bekijk de interventie Doen bij depressie op de website van Databank erkende interventies.
6. Grip op probleemgedrag bij dementie
De interventie Grip op Probleemgedrag (GRIP) helpt om probleemgedrag en gebruik van psychofarmaca te verminderen bij bewoners met dementie in de intramurale zorg. In een scholing voor het hele zorgteam is er aandacht voor de oorzaken van probleemgedrag en het belang van methodisch werken.
Het methodisch werken bestaat uit 4 stappen:
- signaleren
- analyseren
- behandelen
- evalueren
Deze interventie van Amsterdam Universitair Medisch Centrum (UMC) is erkend met 'eerste aanwijzingen voor effectiviteit'.
Bekijk de interventie GRIP op de website van Databank erkende interventies.
7. ABC-methodiek voor onbegrepen gedrag
Met de ABC-methodiek leren zorgmedewerkers om onbegrepen gedrag bij mensen met dementie beter te begrijpen en zo hun gedrag positief te beïnvloeden. Dit vergroot het welzijn van de persoon met dementie. En het geeft medewerkers een gevoel van competentie en meer werkplezier.
De aanpak bestaat uit het maken van een ABC: het observeren van het gedrag (de Actie), de mogelijke oorzaken (Bewegers) en de gevolgen van het gedrag (Consequenties). Daarna stel je een haalbaar doel op voor gedragsverandering bij de bewoner. Deze interventie van Stichting ABC99 is erkend als 'goed onderbouwd'.
Bekijk de interventie ABC-methodiek op de website van Databank erkende interventies.
8. Namaste Familieprogramma
Het Namaste Familieprogramma is een zorgprogramma waarbij medewerkers samenwerken met mantelzorgers en vrijwilligers. In een huiselijke ruimte verzorgen zij activiteiten voor bewoners van verpleeghuizen met matige tot ernstige dementie. Hierbij maken ze contact met de bewoners en stimuleren ze hun zintuigen.
Bij activiteiten zoals een handmassage staan comfort, contact en plezier centraal. De activiteiten verhogen daardoor de kwaliteit van leven van bewoners. Mantelzorgers en medewerkers krijgen via het programma positieve zorgervaringen en een beter contact met bewoners. Deze interventie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de Universiteit Leiden is erkend als 'goed onderbouwd'.
Bekijk de interventie Namaste Familieprogramma op de website van Databank erkende interventies.
9. Video Interventie Ouderenzorg (VIO)
VIO maakt gebruik van video-opnames en videofeedback om beter om te gaan met oudere cliënten met gedrags- en stemmingsstoornissen. Je kunt VIO dus ook gebruiken voor oudere mensen met dementie.
De zorgprofessional of mantelzorger leert welke onderdelen van het eigen gedrag effectief zijn en hoe je die stap voor stap toepast in moeilijkere situaties. De interventie is klaar als de professional of mantelzorger om kan gaan met de gedrags- of stemmingsstoornissen, ze begrijpt en zich hierin competent genoeg voelt. Deze interventie van Expertisecentrum VIO, IMOZ is erkend als 'goed onderbouwd'.
Bekijk de interventie VIO op de website van Databank erkende interventies.
10. Sprekende Handen
Sprekende Handen zijn ontmoetingsgroepen voor mensen met een vorm van dementie in het verpleeghuis. Ze hebben als doel om sociaal isolement bij bewoners te verminderen. Het zijn wekelijkse bijeenkomsten in de huiskamer met een vaste opzet.
De muziektherapeut en geestelijk verzorger nodigen alle bewoners van de huiskamer vrijblijvend uit. Aan de hand van thema's delen bewoners levensverhalen en zingen ze bijpassende liederen. Deze interventie van Cordaan is erkend als 'goed onderbouwd'.
Bekijk de interventie Sprekende Handen op de website van Databank erkende interventies.
11. Muziekkusseninterventie
De Muziekkusseninterventie heeft als doel nachtelijke onrust te verminderen bij oudere bewoners met dementie in verpleeghuizen. In de aanpak gebruik je een multidisciplinaire probleemanalyse en doelbepaling.
Als de bewoner in aanmerking komt, zet je het muziekkussen in bij het slapen. De muziek is herkenbaar, rustgevend en past bij de smaak van de cliënt. Zorgmedewerkers houden dan een slaapdagboek bij voor evaluatie. Deze interventie is erkend als 'goed onderbouwd'.
Bekijk de Muziekkusseninterventie op de website van Databank erkende interventies.
