Naar hoofdinhoud Naar footer

Deel deze pagina via:

Stel je vraag aan

Overzicht: wetten en regels bij zorghandelingen door niet-professionals

Gepubliceerd op: 15-12-2025

Zorgvragers, mantelzorgers en vrijwilligers voeren steeds vaker zelf medische en verpleegkundige handelingen uit. Zoals steunkousen aantrekken, ogen druppelen of insuline spuiten. Aan welke wetten en regels moeten zij daarbij voldoen? En welke verantwoordelijkheden hebben zorgvragers, mantelzorgers, vrijwilligers, zorgprofessionals en zorginstellingen? In samenwerking met Stichting KOMPAZ Nederland ontwikkelde Vilans een overzicht.

‘Duidelijkheid over juridische verantwoordelijkheden is een randvoorwaarde voor gelijkwaardige samenwerking met mantelzorgers en zorgvragers. Dat blijkt uit recent onderzoek van Nivel en die signalen krijgen wij ook van zorg- en welzijnsinstellingen’, verklaart inhoudelijk adviseur Matthijs Bosveld van Stichting KOMPAZ Nederland de publicatie. ‘Met Vilans werken wij daarom samen om zorgprofessionals en mensen met een zorg- en/of ondersteuningsbehoefte actuele, betrouwbare en bruikbare kennis te geven, zodat zelfzorgondersteuning menswaardig en gelijkwaardig vorm kan krijgen.’

Per rol overzicht

De publicatie geeft per rol aan of iemand een zorgbehandeling mag uitvoeren, welke verantwoordelijkheden iemand heeft en wat verder goed is om te weten. Extra aandacht is er voor het aanleren van zorghandelingen door de zorgprofessionals. De publicatie geeft ook een overzicht wie wanneer aansprakelijk is, mocht er iets misgaan. De publicatie schetst verder situaties waarin niet altijd duidelijk is vanuit welke rol zorg wordt verleend. ‘We willen hiermee informatie over zorghandelingen en randvoorwaarden zo toegankelijk mogelijk maken, zodat er ruimte ontstaat voor veilige en verantwoorde zorg’, zegt Vilans-adviseur Marieke Kurver. De professionals en mantelzorgers die meewerkten aan de publicatie, vinden deze van toegevoegde waarde: ‘Fijn die verduidelijking per rol hoe je omgaat met het uitvoeren van handelingen en relevante informatie. Je wil dit gewoon weten voordat je handelingen gaat uitvoeren of overdraagt aan een ander.’

Goede samenwerking

De samenstellers benadrukken het belang van goede samenwerking. Marieke: ‘Het uitvoeren van zorghandelingen vraagt om goede samenwerking tussen zorgvrager, mantelzorger, vrijwilliger, zorgprofessional en zorginstelling. Als zij gelijkwaardig samenwerken, ontstaat zorg die aansluit bij de wensen van de zorgvrager. Dat begint met bouwen aan een vertrouwensrelatie en elkaar echt leren kennen en begrijpen. Door een open gesprek over verwachtingen en grenzen komen zorgvrager, mantelzorger, vrijwilliger en zorgprofessional tot maatwerk.’

Tot slot, wat adviseren de auteurs? Marieke: ‘Verdiep je in de grenzen voor het uitvoeren van zorghandelingen. Je krijgt daarmee duidelijkheid en ruimte om dat veilig en verantwoord te doen. Het gaat niet alleen om wetten en regels, maar ook om je persoonlijke grenzen: voel je je comfortabel bij deze handelingen? Op wie kun je terugvallen als je twijfelt?' Matthijs Bosveld besluit: Voel je alsjeblieft vrij om een geïnformeerde keuze te maken, en dus ook om nee te zeggen.'

Bron

Vilans en Stichting KOMPAZ Nederland