Ondersteuning zorgzame gemeenschappen: structurele financiering loont
Gepubliceerd op: 26-06-2025
Een euro die wordt geïnvesteerd in ondersteuning van zorgzame gemeenschappen levert minimaal zes euro op aan maatschappelijke winst. Die winst komt niet alleen de burgers zelf ten goede door een betere kwaliteit van leven, maar ook zorgverzekeraars en gemeenten. Voor hen geldt dat zelfs als zij de investering al alleen doen, dat voor hen rendabel is.
Dat is de conclusie van een onderzoek naar de Social Return On Investment (SROI) over het Sociaal Centrum Eijsden. Die forse winst is nog een onderschatting omdat allerlei baten die moeilijk in geld zijn uit te drukken niet meegerekend zijn. Denk aan het ontlasten van mantelzorgers, het welzijn van vrijwilligers of allerlei besparingen in het gemeentelijke sociale domein.
Krachtenbinder
Het Sociaal Centrum Eijsden heeft zich vanaf 2020 ontwikkeld tot een sociale ‘hub’ in het dorp. Het organiseert activiteiten als wandelen, samen eten, tuinieren, creatieve activiteiten en spiritualiteit, maar kent ook zorggerelateerde activiteiten, waarbij het samenwerkt met bijvoorbeeld de praktijkondersteuner huisarts, een fysiotherapeut en een VVT-instelling. De zorgzame gemeenschap wordt met tijdelijke financiering 10 uur in de week ondersteund door een krachtenbinder, in andere plaatsen ook wel dorps- of wijkondersteuner genoemd. De krachtenbinder ondersteunt de vrijwilligers bij het organiseren van activiteiten voor inwoners en legt verbindingen tussen vrijwilligers en professionals.
Structurele oplossing
‘We zien vaker bij zorgzame gemeenschappen dat wanneer de activiteiten, vrijwilligers en deelnemers een bepaalde omvang hebben gekregen er behoefte ontstaat aan een ondersteuner. Die is dan nodig om vrijwilligers te ondersteunen, de relatie met formele partijen te onderhouden en nieuwe activiteiten mogelijk te maken. Tijdelijk geld daarvoor kan goed zijn om tijd te winnen maar uiteindelijk is de gemeenschap gebaat bij een structurele oplossing. Dat is bijvoorbeeld gebeurd bij Austerlitz Zorgt en Stadsdorp Elsrijk’, vertelt Jan Smelik, algemeen coördinator van Nederland Zorgt Voor Elkaar.
Veel maatschappelijke winst
‘Veel goedlopende zorgzame gemeenschappen kampen met de vraag hoe zij zo’n coördinerende kracht structureel kunnen financieren uit overheids- of zorggelden. Dat is complex, omdat meerdere partijen baat kunnen hebben bij de activiteiten van een zorgzame gemeenschap. En zo’n kracht past vaak ook niet lekker in de systemen van inkoop van gemeenten en zorgverzekeraars.
Met deze SROI-analyse hebben we de totale economische én sociale waarde in kaart gebracht van de inzet van de krachtenbinder van het Sociaal Centrum Eijsden. We hebben met alle betrokkenen de totale verwachte opbrengst voor de periode 2026-2030 beredeneerd en de totale benodigde inbreng. En ja, de conclusie is dat die inzet echt veel maatschappelijke winst oplevert’, zegt hoogleraar Gezondheidseconomie Marcel Canoy, betrokken bij het onderzoek en ook werkzaam voor Vilans.
Toezegging zorgverzekeraars en gemeente
De uitkomsten van het onderzoek zijn vandaag gepresenteerd tijdens een meet-up van het Sociaal Centrum Eijsden en de ‘Participatiecoalitie welzijn, zorg en hulp’. Daar deden zorgverzekeraars CZ en VGZ en de gemeente Eijsden-Margraten de toezegging de krachtenbinder te gaan financieren, eerst tijdelijk, met als doel tot structurele financiering te komen.
Door wie is het uitgevoerd?
De SROI-analyse is, naar aanleiding van een hulpvraag bij het loket voor zorgzame buurten, uitgevoerd door VitaValley en Marcel Canoy, in opdracht van Nederland Zorgt voor Elkaar en Vilans.
