Hoe domeinoverstijgende samenwerking de zorgvraag vermindert
Gepubliceerd op: 15-12-2025
Aandacht voor domeinoverstijgende samenwerking wordt steeds belangrijker. Het draagt bij aan preventie en zorgt voor een afname in de vraag naar medische behandelaren. Maar hoe doe je dat als zorgorganisatie of huisartsenpraktijk?
Het belang van domeinoverstijgende samenwerking kwam aan bod in de sessie 'Handvatten voor samenwerking met het sociaal domein: de beweging naar "voren" ontrafeld'. De sessie vond plaats op de Landelijke Netwerkdag van MGZ in de regio van 28 november.
Oorzaken gezondheidsverschillen
'Als we de zorgvraag willen verminderen, is het nodig om te vertrekken vanuit de leefgebieden van inwoners', vertelt Roos Scherpenzeel van Movisie. 'Leefgebieden gaan niet alleen over zorg, maar ook over zingeving, wonen en financiën. We zien namelijk dat de oorzaken van gezondheidsverschillen in andere domeinen liggen dan de gezondheid zelf. Namelijk: de werksituatie, bestaanszekerheid, leefomstandigheden, sociaal netwerk, kennis en vaardigheden en goede betaalbare en begrijpelijke zorg.'
Versnippering
Dat professionals zich bij de eigen expertise houden is begrijpelijk, maar zorgt ook voor versnippering. En maakt dat er te weinig oog is voor de hele situatie van een hulpvrager of mantelzorger. Met meerdere loketten, moet je dan ook nog de ondersteuning en zorg 'managen' als het ware. Ivonne Berkers is ervaringsdeskundige en deelt een verhaal over wat je hierin kan tegenkomen.
Afgehaakte vrienden
Ivonne: 'Ik woon samen met mijn vader en mijn zoon. Mijn vader heeft dementie en kan niet meer alleen zijn. Joep is hoogbegaafd en heeft autistische kenmerken. Mijn man vertrok, omdat het hem te veel werd. Sindsdien moet ik veel zorgen. Coördineren, bellen, invullen, troosten en bijsturen. Vrienden zijn afgehaakt en werk lukt ook niet meer. En tussendoor moet ik ook nog voor mezelf zorgen.'
Hulp bij stukjes en beetjes
Ivonne: 'Joep heeft sturing bij school nodig. Als hij overprikkeld raakt stort hij in. Vader staat op de wachtlijst voor thuiszorg. Door de wachtlijsten moet ik het zelf oplossen. Ik ben soms aan het einde van mijn latijn. Mijn zorgtaken stoppen nooit, die van professionals wel. Wat ik nodig heb, is duidelijk. Maar niemand die het volledige plaatje heeft. Wij krijgen hulp bij stukjes en beetjes.'
Het brede gesprek voor beginners
Om breder te kijken dan de zorg alleen, helpt het al als je als professional het brede gesprek voert. Dit kan bijvoorbeeld met de tool 'het brede gesprek voor beginners' van Trimbos-instituut voor de Eerstelijns. Dit is een gespreksvorm waarbij huisartsen, praktijkondersteuners (POH’s) en andere eerstelijns professionals niet alleen kijken naar klachten en symptomen, maar met een holistische blik verschillende domeinen samen met de patiënt verkennen.
Veel professionals in de wijk
De infographic 'Wie is Wie in de wijk' van Movisie laat zien met hoeveel professionals een cliënt of mantelzorger in de wijk van doen kan hebben. Daar valt bijvoorbeeld ook de specialist ouderengeneeskunde, of de huisarts onder. Gelukkig zoeken professionals van verschillende domeinen elkaar steeds vaker op om te gaan samenwerken. Bekijk de infographic: Wie is Wie in de wijk op de website van BeterOud.
Meld je aan voor ondersteuning van het programma MGZ in de regio.
Vaste contactpersonen voor de huisarts
Movisie-collega Hilde van Xanten vertelt: 'Een oplossing kan bijvoorbeeld zijn om vaste contactpersonen bij wijkteams te hebben voor de huisarts. Bij de wijkteams heeft 47% dat nu. Ook nemen professionals steeds vaker deel aan domeinoverstijgende overleggen. Zo neemt 50% van de praktijkondersteuners deel aan een casuïstiekoverleg met wijkteams.'
Welzijn op recept
Nog een goed voorbeeld: In Noord-Holland werken ze in 17 gemeenten met Welzijn op Recept. Hiermee verwijzen huisartsen via ZorgDomein direct naar de juiste instanties, zoals jeugdhulpverlening of psychosociale ondersteuning waarmee ze onnodige medische trajecten voorkomen.
Stappen voor domeinoverstijgende samenwerking
Ook de aanwezige deelnemers vertellen hoe zij stappen zetten in domeinoverstijgende samenwerking. Enkele reacties:
- 'Ik vraag altijd direct om het uitwisselen van telefoonnummers aan andere professionals in de wijk. Zo kun je elkaar snel bereiken.'
- 'Wij werken samen met diverse organisaties voor mantelzorg. We zoeken elkaar op en vragen dan: wie ben jij? wat doe jij? en wat kunnen we voor elkaar betekenen?'
- 'Wij werken vanuit de vragen vanuit het gespreksmodel Positieve Gezondheid. Op basis van die vragen kijken we wie we daarvoor kunnen benaderen.'
- 'Het is een hoge drempel voor mensen om naar een sociaal werker te gaan. Daarom hebben wij een spreekuur van een sociaal werker in de huisartsenpraktijk.'
- 'Ik woon in een gemeente waar ze werken met een leefcoach. Die kent het sociaal netwerk in de gemeente en werkt samen met de huisarts.'
Vragen worden nog te vaak 1 op 1 opgelost
Hilde geeft organisaties tenslotte advies in hoe aan de slag te gaan met het verbeterenvan preventie en het bieden van passende ondersteuning en zorg. 'We zien dat veel vraagstukken nog te vaak 1 op 1 worden opgelost. Maar als je het gezamenlijk oplost zet je veel meer zoden aan de dijk.' Hilde wijst op de Routekaart collectief werken van Movisie. Deze kent 4 stappen en helpt om alle betrokkenen hun rol te laten nemen zodat hun samenwerking meer oplevert. Bekijk de Routekaart voor collectief werken op de website van Movisie.
Hulpvraag of zorgvraag?
Ivonne bedankt tot slot alle deelnemers aan de sessie en geeft nog wat overwegingen mee: 'Ik hoor qua taalgebruik zorgvraag, of hulpvraag. Maar als ik bij jullie aanklop, heb ik gewoon een vraag.' Ze benadrukt ten slotte de gelijkwaardigheid in contact met zorg- en welzijnsprofessionals: 'Wanneer de druk hoog is, snap ik dat het even niet kan. Dus wees ook niet bang om te bespreken waar jij mee worstelt. Maar het mooie van deze sessie is dat ik hier veel bereidheid heb gevoeld.'
Lees meer
- Lees de pagina Programma MGZ in de regio.
- Lees het artikel 'Primeur Noord-Holland Noord: in hele regio Welzijn op Recept via ZorgDomein' op de website van ZorgDomein.
- Bekijk de pagina over Positieve Gezondheid.