Druk op medisch generalistische zorg neemt toe, samenwerking is essentieel

De medisch generalistische zorg (MGZ) staat onder druk door het oplopende tekort aan huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde, artsen voor verstandelijk gehandicapten en verpleegkundig specialisten. Om goede MGZ in de toekomst te kunnen garanderen, is samenwerking hard nodig. Niet alleen tussen de beroepsgroepen onderling, maar ook over de domeinen van de zorg heen en met het informele netwerk rondom cliënten en patiënten.

Door: Karin Burhenne

Het programma MGZ in de regio van Vilans ondersteunt dit proces naar een andere, meer domeinoverstijgende inrichting van de MGZ. Het doel van het programma: de toegankelijkheid van medisch generalistische zorg verbeteren en de MGZ toekomstbestendig maken. De Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) doet tegelijkertijd (actie)onderzoek naar initiatieven in de regio op dit gebied om zo een beter inzicht te krijgen in wat werkt, maar ook welke belemmeringen zich aandienen. De onderzoekers schuiven bovendien aan bij projecten en denken mee, om zo initiatieven te versterken en waar mogelijk te versnellen. Opgedane kennis wordt landelijk weer gedeeld, zodat andere regio’s hier hun voordeel mee kunnen doen.

Geleerde lessen netwerkdag MGZ in de regio

Samenwerken en veranderen vereist het zien van de ander: organiseer ontmoetingen.
Versterk de kennis over elkaars werk: zorg dat huisartsen, artsen verstandelijk gehandicapten en specialisten ouderengeneeskunde beter van elkaar weten wat zij precies doen.
Probeer capaciteit beter te spreiden en organiseer meer zorg op afstand.
Een andere inrichting van de zorg heeft mogelijk consequenties voor rollen en functies in de zorg. Het is goed om bestaande opleidingen hierop aan te passen en wellicht vergt deze ontwikkeling ook nieuwe opleidingen.
Maak in de zorg goede afspraken over wie waar verantwoordelijk voor is.
Neem wat de patiënt nodig heeft steeds als uitgangspunt.
Werk samen met mantelzorgers en het bredere netwerk van cliënten en patiënten (informele zorg).
Zorg dat ouderen zelf ook kunnen meepraten; in Drenthe bijvoorbeeld hebben ze ervaren dat dit heel belangrijk is en ouderen dit ook graag willen.
Betrek verpleegkundigen meer bij het anders inrichten van de zorg en zet hen in hun kracht.

Tekort aan artsen

Uit recent onderzoek van de EUR blijkt dat het tekort aan artsen zich als eerste voordoet in gebieden op grotere afstand van de opleidingscentra. Ook binnen de regio’s bestaan verschillen: er zijn instellingen met genoeg artsen, waar andere met flinke tekorten kampen. Een betere verdeling van beschikbare capaciteit en het organiseren van expertise op grotere afstand, is dan ook een belangrijk aanknopingspunt dat de onderzoekers al konden meegeven tijdens de landelijke netwerkdag 'MGZ in de regio' op 22 september in Den Bosch.

Samenwerking met informele zorg

Tijdens die dag spraken Willemien en Francis Ebels, de moeder en zus van een meervoudig gehandicapte volwassen man. Voor het beroep arts kun je kiezen, maar mantelzorger ben je en in die zin ben je niet gelijkwaardig aan de arts, is hun heldere boodschap. Naasten zijn afhankelijk van de MGZ, waarbij zij steeds opnieuw aanlopen tegen het feit dat die nog in hokjes verdeeld is.

Domeinoverstijgende samenwerking is dan ook hard nodig, evenals meer samenwerking met de informele zorg. Hun advies: leer het netwerk van patiënten en cliënten (informele zorg) beter kennen; ga daarbij op zoek naar de verbinding tussen de professionele kennis en de subjectieve kennis van mantelzorgers, omdat die van grote toegevoegde waarde is. En leer ook de grenzen van het informele netwerk kennen.

Aanmelden MGZ in de regio-programma

Loop je ook tegen deze vraagstukken aan en wil je hierover met een adviseur in gesprek? Lees meer op de programmapagina van MGZ.

Goede afspraken

Een andere inrichting van de MGZ in de praktijk kan verder leiden tot een andere rolverdeling en wellicht tot andere functies. Dat vraagt in de toekomst mogelijk om nieuwe, of aangepaste opleidingen, klonk het ook tijdens de netwerkdag. Verder is het van groot belang dat artsen goede afspraken maken over wie waar verantwoordelijk voor is, omdat er anders patiënten tussen de wal en het schip dreigen te vallen, luidt de dringende boodschap van VWS.

En dan is er nog de mens, die veranderen heel lastig vindt, zoals filosoof en cabaretier Paul Smit heel goed uitlegt. Immers, elke verandering vergt energie. Wie wil veranderen en samenwerken, moet volgens hem beginnen met anders kijken en vooral ook: de ander ontmoeten, omdat alleen zo het onderlinge vertrouwen ontstaat dat voor samenwerking vereist is. Tot slot, zo luidt zijn boodschap: veranderen lukt het beste wanneer sprake is van urgentie, maar vooral – en dat gunt hij de MGZ - wanneer dat gebeurt vanuit passie.

VWS

Het ministerie van VWS vindt het belangrijk dat in de medisch generalistische zorg (MGZ) zowel op instellingsniveau als in de wijk domeinoverstijgend wordt samengewerkt. Verder gaat VWS samen met het veld op zoek naar een goede financiering van deze zorg. Ook ondersteunt VWS het programma MGZ in de regio en wordt gekeken naar de rol van de opleidingen. Zo wordt gedacht aan een coschap ouderengeneeskunde om geneeskundestudenten te verleiden eerder voor de ouderenzorg te kiezen.