Verander- en effectenkaart Positieve Gezondheid

Een routekaart die organisaties helpt na te denken over wat zij willen bereiken met Positieve Gezondheid en vooral: hoe. Dat is de praktijkgerichte ‘Verander- en effectenkaart Positieve Gezondheid’. Vilans, sinds 2015 actief op het gebied van de implementatie van Positieve Gezondheid, ontwikkelde deze kennisbouwstenen aan de hand van hoe organisaties dat brede concept op heel verschillende wijzen invoeren. ‘De kaart geeft het gevoel dat je aan de juiste knoppen draait’.

Op zoek naar verrijking werkwijze

Femke de Wit, programmaleider Positieve Gezondheid bij Vilans: ‘We willen organisaties inspireren, handvatten geven bij het veranderproces. Als het gaat om duurzaam implementeren van Positieve Gezondheid krijg ik vaak de vraag “hoe dan?”. Maar een blauwdruk is er niet. Wat je wil bereiken bepaalt welke stappen je kiest. Het gaat er juist om dat een organisatie zelf ontdekt wat het best past: waar wil je heen, wat ga je organiseren, welke vormen sluiten het best aan? Wat is er geleerd uit eerdere verandertrajecten, wat werkte het best? Mobiliseer je eigen veranderkracht! Aan ons als Vilans is het die te ondersteunen.’

Zoals Positieve Gezondheid draait om wat de cliënt zelf wil en kan, zo draait de Veranderkaart om wat organisaties zelf willen en kunnen met Positieve Gezondheid. Hoe verrijk je je werkwijze zodat een cliënt zich beter gehoord en gezien weet? Wat past bij de eigen instelling? Door concrete voorbeeldstappen op de kaart te openen kom je bij meer informatie. Elke gekozen stap biedt een onderbouwing en beschrijft de effecten voor de korte en lange termijn.

Monitoringsplan: wat en hoe meten

Begin 2023 is ook een monitoringsplan verschenen waarmee organisaties zelf in de gaten kunnen houden of de stappen die zij zetten ook werkelijk leiden tot de veranderingen die zijn beschreven op de Verander- en effectenkaart. Met het monitoringsplan leg je vast welke onderdelen je gaat meten, en hoe je dit gaat doen. Het plan doet onder meer suggesties voor indicatoren en bevat voorbeeld vragenlijsten. Je downloadt deze onderaan de pagina.

Limburgse lessen

Waar de Vilans-kaart een keuzehulp is om een eigen aanpak te ontwikkelen, laat recent onderzoek zien hoe dertien verschillende Limburgse organisaties elk op eigen wijze Positieve Gezondheid invoerden. Benieuwd naar hun praktische lessen en aanbevelingen? Lees de pas verschenen praktijkhandreiking ‘Werken met Positieve Gezondheid: Lessen uit Limburg’ van de Academische Werkplaats Duurzame Zorg (Universiteit Maastricht), met samenvatting en video. Vilans en de Academische Werkplaats werken samen in hetzelfde onderzoeksconsortium.

Alles begint met wat betrokkenen verstaan onder Positieve Gezondheid. Het Limburgse onderzoek onderstreept hoe veelzijdig het gedachtegoed is. De onderzoekers kwamen vijf invullingen tegen:

Brede benadering van gezondheid
Reflectie-instrument
Aanjager van verandering
Gezamenlijk kader
Beweging

De Wit: ‘Die verschillende duidingen maken de toepassingen concreter. Ze bieden mogelijkheden om het erover te hebben: wat betekent Positieve Gezondheid voor jou? Want omdat de invullingen ongemerkt door elkaar worden gebruikt, maar elk een eigen doel met een eigen reeks veranderingen kent, krijg je al gauw een spraakverwarring.’ Ze stelt vast: ‘De geleerde onderzoekslessen, onze Verander- en effectenkaart en het al eerder verschenen Spoorboekje vertonen veel overlap.’

Aan juiste knoppen draaien

Hoe gaan organisaties het werken met de kaart beleven? Beleidsadviseur Kirsha de Vries van Omring die de veranderkaart testte: ‘Je moet er even doorheen, maar dan geeft hij ongelooflijk veel inzicht in het proces van verandering. Ik word er blij van. De kaart werkt heel verhelderend, geeft het gevoel dat je aan de juiste knoppen draait. Hij biedt inzicht in wat aandacht nodig heeft.’