Psychofarmaca bewust gebruiken

In de ouderen- en gehandicaptenzorg worden psychofarmaca nog te vaak en te gemakkelijk voorgeschreven bij onbegrepen gedrag. Met het programma Beter af met minder? Bewust gebruik psychofarmaca hielp Vilans zorgorganisaties daar anders mee om te gaan. Doel: de bewustwording over het gebruik vergroten en onjuist gebruik terugdringen. Bijvoorbeeld door alternatieven aan te reiken en door het besef te vergroten dat psychofarmaca alleen als uiterste middel mag worden gebruikt bij ernstig onbegrepen gedrag dat gevaar oplevert voor de persoon zelf of zijn omgeving.

Waarom dit programma?

Uit onderzoek blijkt dat psychofarmaca - zoals Haldol - bij onbegrepen gedrag vaak niet het gewenste effect heeft. Bovendien hebben psychofarmaca nadelige bijwerkingen. De Wet zorg en dwang stelt dat het onvrijwillig toedienen van gedragsmedicatie alleen is toegestaan als er geen passende alternatieven zijn. Jeroen Schumacher was coach en projectleider bij het programma. ‘De bijwerkingen van psychofarmaca zijn aanzienlijk. Mensen worden er suf van. Ze krijgen moeite met slikken, wat gevolgen heeft voor het eetpatroon. En er is een verhoogd risico op een beroerte, longontsteking en overlijden,’ zegt hij.

Het kan anders 

Het programma heeft 10 uitgangspunten voor psychofarmacagebruik opgeleverd die zijn vastgesteld in een breed samengestelde expertgroep. Ook het ministerie van VWS en de IGJ hebben deze uitgangspunten omarmd. De ervaringen en inzichten uit het programma zijn verzameld in de praktische gids ‘Het kan beter met minder’. De gids helpt zorgprofessionals bewuster om te gaan met psychofarmaca. De gids staat boordevol verwijzingen naar inspirerende producten en hulpmiddelen 

Uit de praktijk van de ouderenzorg

Zorggroep Apeldoorn en omstreken was één van de organisaties die meedeed aan het programma. ‘Het terugdringen van gebruik van psychofarmaca in de zorg raakt mij, als oud-verpleegkundige, bijzonder’, zegt bestuurder Erwin Höppener. ‘30 jaar geleden was het toedienen van Haldol de normaalste zaak van de wereld. Denk je eens in dat een van je ouders voortdurend dit soort middelen krijgt aangereikt terwijl de omgeving niet weet wat vader of moeder tot bepaald gedrag beweegt. Het is zaak dat we de ruimte nemen om dit te veranderen.’

Uit de praktijk van de gehandicaptenzorg

Bewust gebruik van psychofarmaca kan enorm veel opleveren voor cliënten. Bekijk de uitzending van EenVandaag over wat afbouw van medicatie voor cliënten van Amerpoort betekende.

Meer inspiratie afbouw psychofarmaca? 

• Bekijk de toolkit: verminder psychofarmaca
• Ga naar de verwijzende gids van deze toolkit (pdf) 
• Ga naar het document Tips en tools voor projectsturing: bewust gebruik van psychofarmaca (pdf)
• Lees de verhalenbundel 'Een pil tegen het roepen': Feiten en fabels rond psychofarmaca'
• Lees het artikel 'Onbegrepen gedrag drukt op verpleeghuizen'