Beeldschermzorg

Wat is het? 

Bij beeldschermzorg geeft een zorgmedewerker via een beeldscherm met camera een cliënt hulp op afstand bij algemene, dagelijkse handelingen. Dit gebeurt via een tablet of laptop van de zorgvrager zelf of die de zorgorganisatie verstrekt. Dankzij het beeldscherm en de camera kunnen cliënten en zorgverleners elkaar zien en spreken.

Op de tablet of laptop staat een van de volgende applicaties:  

• Generieke beeldbelapplicatie.
• Specifieke beeldbelapplicaties voor de zorg.
• Beeldbelapplicatie op apparatuur, speciaal bedoeld voor oudere mensen of mensen met een beperking. Denk bijvoorbeeld aan een seniorentablet die de mantelzorger via software op afstand kan beheren.    

Met name bij een seniorentablet kunnen mantelzorgers gebruikmaken van een familieomgeving. Hierin kunnen zij bepaalde instellingen aanpassen. En ze kunnen volgen of hun naaste de technologie gebruikt.    

Beeldschermzorg wordt ook regelmatig ingezet bij ondersteuning van de dagstructuur en herinneringen. Hiervoor wordt normaal gesproken een specifiek scherm of sociale robot gebruikt. Ook is het een alternatief voor de medicijndispenser. 

Doelgroep

De doelgroep is zeer divers, maar bestaat vooral uit thuiswonende, oudere mensen met cognitieve, psychische of somatische problematiek (VPT, MPT of wijkverpleging). En de doelgroep bestaat uit thuiswonende mensen met een beperking.   

In combinatie met technologie voor monitoring van een chronische ziekte kunnen ook mensen met een chronische ziekte (zoals COPD, diabetes en hartfalen) baat hebben bij beeldschermzorg. 

Waardebepaling 

De werkdruk vermindert aantoonbaar door tijdbesparing. maar de omvang vraagt nog nader onderzoek. Bepaalde zorgmomenten kunnen volledig op afstand plaatsvinden door de inzet van beeldschermzorg. Hoeveel tijdbesparing dit oplevert, is nog niet bekend. 

Het gaat dan vooral om begeleiding bij algemene, dagelijkse handelingen. Denk bijvoorbeeld aan begeleiding bij eten en drinken en medicatie innemen. De tijdbesparing komt door weggevallen reistijd en door de mogelijkheid om zorgmomenten in te korten. Dit geldt alleen wanneer de zorg op afstand uit begeleiding bestaat, terwijl medewerkers op locatie de cliënt ook meer meehelpen. 

Het opstellen van een businesscase is alleen lastig door het grote aantal verschillende concrete situaties of usecases. 

De volgende usecase lijkt eruit te springen op tijdbesparing: inzet beeldschermzorg bij de doelgroep thuis- en alleenwonende mensen met dementie op deze dagelijkse zorgmomenten: medicatie aanreiken en ondersteunen bij eten en drinken.

Deze typische zorgmomenten passen bij het dementieproces vanaf het middenstadium. Bij mensen met een beperking met ambulante begeleiding blijkt beeldschermzorg een meerwaarde te hebben bij extra ondersteuning tussendoor. Bijvoorbeeld wanneer een ingewikkelde brief binnenkomt die de cliënt stress bezorgt. Of het in dit geval kosten bespaart of een extra zorgmoment oplevert, is nog niet onderzocht. 

Financiering

In de periode 2009 – 2019 had de Nederlandse zorgautoriteit (NZa) een aparte regeling zorg op afstand in de beleidsregels: 4 uur extra per maand per cliënt kunnen declareren. Per 2020 ging dit over in de algemene prestatie thuiszorgtechnologie: deze 4 uur voor beeldschermzorg is opgeteld bij de 2,5 uur voor medicijndispensing. In de regelgeving is vervolgens losgelaten welke zorgtechnologie declarabel is. Beeldschermzorg staat daarom per 2020 niet meer in de regelgeving. 

Bij een aantal grote zorgverzekeraars kan een thuiszorgorganisatie nog steeds 4 uur per cliënt per maand extra declareren voor financiering van deze zorgtechnologie. Voor het uurtarief wordt meestal dat van de wijkverpleging gebruikt. Een paar grotere zorgverzekeraars heeft in 2021 het aantal te declareren uren verlaagd en dat voortgezet in 2022.  

Ter discussie staat hoeveel tijdbesparing beeldschermzorg nu daadwerkelijk oplevert per cliënt per maand. Komt die overeen met de oorspronkelijke vergoeding van 4 uur per cliënt per maand voor alle gebruikers? Dit is onderwerp van lopend onderzoek als input voor maatschappelijke businesscase(s). 

Onderzoek naar deze technologie 

Alleen onafhankelijk onderzoek wordt hier opgenomen: 

• Vita Valley in het kader van SET-up, Janneke de Groot en Kitty de Jong: Maatschappelijke businesscase beeldzorg, uitgangspunten voor thuiszorgorganisaties, maart 2021 (zie Downloads: Vita Valley maatschappelijke businesscase beeldzorg).
• Maatschappelijke businesscase beeldzorg) Maatschappelijke businesscase beeldzorg, Zonnehuisgroep Amstelland, via een seniorentablet, Vilans, november 2021 (zie Downloads: Zonnehuisgroep Amstelland maatschappelijke businesscase beeldzorg).
• Vita Valley in het kader van SET-up, Samenvatting SROI-verkenning ‘’Inzet beeldschermzorg in de wijkverpleging, scenario substitutie’’; Sensire, NAAST, Compaan, Menzis en VGZ, maart 2022 (zie Downloads: Verkenning social return on investment analyse).

Waar vinden projecten en onderzoeken plaats?

• Vita Valley in het kader van SET-up: SROI-beeldschermzorg in de wijkverpleging, scenario preventie. Bij de zorgorganisaties: Sensire, BrabantZorg, Carinova en Marente.  
• Vilans in het kader van waardebepalend onderzoek naar SET-projecten gefinancierd door ZonMW: verdieping beeldschermzorg substitutie in de wijkverpleging met name in relatie tot de doelgroep alleenwonende mensen met dementie.
• Amsterdam UMC, Radboud UMC, UMC Groningen, Hogeschool Saxion werken aan het FindMyApps programma. Met de FindMyApps-app kan men eenvoudig dementievriendelijke apps vinden, die aansluiten bij de behoeften, wensen en mogelijkheden van de persoon met dementie. Deze apps kunnen het dagelijks functioneren ondersteunen en activiteiten bieden.

Lees meer

• Informatie over beeldschermzorg voor gebruikers (particulieren) vindt u op de Hulpmiddelenwijzer.