Beeldschermzorg

• Thuiswonende, oudere mensen met cognitieve, psychische of somatische problematiek (wijkverpleging VPT of MPT).
• Thuiswonende mensen met een (verstandelijke) beperking, die begeleiding op afstand ontvangen.
• Mensen met een chronische somatische aandoening, zoals COPD, diabetes en hartfalen.
• Mensen die geriatrische revalidatiezorg ontvangen.

Daarnaast zijn de mantelzorgers een aparte doelgroep, aangezien zij zo ook contact met hun naaste(n) kunnen hebben via de tablet: vooral in het geval van de seniorentablet.

Bepaalde zorgmomenten kunnen volledig op afstand plaatsvinden door de inzet van beeldzorg. Het gaat dan vooral om begeleiding bij algemene, dagelijkse handelingen. Denk bijvoorbeeld aan begeleiding bij eten en drinken en medicatie innemen. De tijdbesparing komt door weggevallen reistijd en door de mogelijkheid om zorgmomenten in te korten. Hoeveel tijdbesparing dit exact oplevert, is nog niet bekend. 

Tijdbesparing in de ouderenzorg lijkt vooral te zitten in de inzet van beeldzorg bij de doelgroep thuis- en alleenwonende mensen met dementie bij het aanreiken van medicatie en ondersteunen bij eten en drinken. 

Bij mensen met een beperking met ambulante begeleiding lijkt beeldschermzorg een meerwaarde te hebben bij extra ondersteuning tussendoor. Dit geldt bijvoorbeeld wanneer een ingewikkelde brief binnenkomt die de cliënt stress bezorgt. Of het in dit geval kosten bespaart of een extra zorgmoment oplevert, is nog niet onderzocht. 

G= gehandicaptenzorg
O= ouderenzorg

• Wmo: bij enkele gemeenten in het kader van bestrijding van de eenzaamheid. Voornamelijk seniorentablet.
• Zvw: prestatie thuiszorgtechnologie: extra uren per maand per cliënt declareren voor financiering zorgtechnologie.
• Wlz: binnen dagtarief voor Volledig Pakket Thuis. Bij Modulair Pakket Thuis is prestatie thuiszorgtechnologie van toepassing, het kunnen declareren van extra uren bij het zorgkantoor. 

In de periode 2009 - 2019 had de Nederlandse zorgautoriteit (NZa) een aparte regeling zorg op afstand in de beleidsregels: 4 uur extra per maand per cliënt kunnen declareren. Per 2020 ging dit over in de algemene prestatie thuiszorgtechnologie: deze 4 uur voor beeldschermzorg is opgeteld bij de 2,5 uur voor medicijndispensing. In de regelgeving is vervolgens losgelaten welke zorgtechnologie declarabel is. Beeldzorg staat daarom per 2020 niet meer in de regelgeving. Bij een aantal grote zorgverzekeraars kan een thuiszorgorganisatie nog steeds 4 uur per cliënt per maand extra declareren voor financiering van deze zorgtechnologie. Voor het uurtarief wordt meestal dat van de wijkverpleging gebruikt. Een paar grotere zorgverzekeraars heeft in 2021 het aantal te declareren uren verlaagd en dat voortgezet in 2022. Ter discussie staat hoeveel tijdbesparing beeldzorg nu daadwerkelijk oplevert per cliënt per maand. Komt die overeen met de oorspronkelijke vergoeding van 4 uur per cliënt per maand voor alle gebruikers? Dit is onderwerp van lopend onderzoek als input voor maatschappelijke businesscase(s).

Als je beeldzorg inzet bij mensen met dementie is de Wet zorg en dwang (Wzd) niet direct van toepassing. Het is namelijk een vorm van zorg op afstand en niet (direct) toezicht op afstand. 

Dit verandert als bijvoorbeeld een seniorentablet voor beeldzorg wordt toegepast bij iemand die met gevorderde dementie met een Volledig Pakket Thuis zelfstandig woont. Als je bij deze cliënt leefpatroonmonitoring inzet voor de bewakingsfuncties (toezicht op afstand) en je de camera in de seniorentablet inzet voor het checken van de situatie op afstand. Dan maakt de apparatuur voor beeldzorg wél deel uit van de toezicht op afstand. En valt daarmee binnen de reikwijdte van de Wzd. Lees meer over digitale zorg en de Wzd.

Onderstaand alvast enkele tips:

• Als een cliënt al langer zorg ontvangt, dan is het moeilijk om zorg op afstand in te zetten. Het werkt beter aan de start van het zorgtraject: als je vanaf het begin zorg op afstand introduceert, is de kans van slagen groter.
• De zorgverlener zelf moet goede ondersteuning en coaching krijgen. Denk hierbij ook aan het meenemen van medewerkers in het belang van beeldcontact, en de werking. Daarnaast moet het proces van aanmelding voor beeldcontact zo gemakkelijk mogelijk ingericht worden.
• In het geval van samenwerking met een externe beeldzorgcentrale kan het voor cliënten én medewerkers wennen zijn om hun hulpvraag te delen met een andere partij. Dit vraagt om begeleiding en ondersteuning richting beide partijen.
• Processen moeten zichtbaar en efficiënt ingericht zijn voor medewerkers. Een voorbeeld daarvan is hoe de wijkverpleegkundige beeldzorg kan declareren zonder te veel papierwerk of hoe het aanmeldproces en de uitleveringen van de tablets sneller en doelmatig kan verlopen. Door Flow-Charts te maken, die zichtbaar gemaakt zijn in een FAQ, lopen processen beter en zijn ze inzichtelijk.
• Altijd hybride implementeren, in ouderenzorg zou een cliënt van meerdere organisaties een tablet kunnen krijgen.
• Meer mensen op een groep moeten dit gebruiken anders is het implementeren van beeldzorg niet kostendekkend. 
• Veel beeldzorgtoepassingen kunnen meer dan alleen beeldzorg faciliteren. Denk na over welke mogelijkheden van deze toepassingen je wel of niet zou willen (gebruiken).

Onderzoek

• de Jong, K., de Groot, J. (2021) Maatschappelijke businesscase beeldzorg, uitgangspunten voor thuiszorgorganisaties, Vita Valley in het kader van SET-up
• van der Leeuw, J., Stuy, M., Vos, M. (2021) Maatschappelijke businesscase beeldzorg, Zonnehuisgroep Amstelland, via een seniorentablet, Vilans
• Mravunac, M., van der Weegen, S., & van der Poel, A. (2022). Beeldzorg in de gehandicaptenzorg–door corona eindelijk een doorbraak! Of toch niet? TSG-Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen, 100(3), 122-126. 
• Mravunac, M., van der Weegen, S., & van der Poel, A. (2022). Infographic Beeldzorg in de gehandicaptenzorg–door corona eindelijk een doorbraak! Of toch niet? 
• van der Poel, A., van der Weegen, S., van Bon-Martens, M., van Doesum, T., & Boon, B. (2023). De randvoorwaarden voor beeldzorg in de gehandicaptenzorg: een concept mapping onderzoek. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen, 49(2), 48-59.
• van der Poel, A., van der Weegen, S., van Bon-Martens, M., van Doesum, T., & Boon, B. (2023). Infographic de randvoorwaarden voor beeldzorg in de gehandicaptenzorg. 
• Vita Valley (2022) Verkenning Social Return on Investment (SROI) Analyse, Vita Valley, SET-up