In de bundel Zorgzame buurten zijn vijftien inspirerende voorbeelden opgenomen die het systeem weten te trotseren en zorgzame gemeenschappen realiseren.
Wat zijn zorgzame gemeenschappen?
Wij zien jullie
Laatst bijgewerkt op: 04-08-2025
Zorgzame gemeenschappen zijn deels zichtbaar en deels niet. Het onzichtbare deel bestaat uit contacten, ontmoetingen en een helpende hand tussen buurtbewoners die naar elkaar omzien. De initiatieven richten zich vaak op het vergroten van de leefbaarheid van het dorp, de wijk of de buurt en op het welzijn van de bewoners. Bijvoorbeeld door het bestrijden van eenzaamheid, het bevorderen van een gezonde leefstijl, het vergroten van de(veer)kracht van bewoners en het ondersteunen van ouderen zodat zij op een goede manier langer thuis kunnen blijven wonen. Er is sprake van gemeenschapszorg op basis van wederkerigheid (NLZVE, Vilans & Movisie, 2020). Een ander kenmerk van een zorgzame gemeenschap is dat het vaak de intentie heeft om langdurig actief te zijn. Het heeft dus een structureel karakter.
Sommige zorgzame gemeenschappen richten hun diensten en activiteiten op een specifieke doelgroep, zoals ouderen of juist jongeren, waar andere zorgzame gemeenschappen zich richten op alle bewoners van het dorp, de wijk of de buurt.
De kracht van een zorgzame gemeenschap zit in de relaties tussen mensen. Dit zie je niet meteen aan de buitenkant, maar is enorm belangrijk: de onderlinge verbondenheid, het netwerk van mensen die elkaar helpen en de sfeer van samenredzaamheid.
Zorgzame gemeenschappen kunnen in verschillende rechtsvormen georganiseerd zijn. Vaak is dit in de vorm van een stichting, een vereniging of een coöperatie. Een aantal zorgzame gemeenschappen heeft (nog) geen rechtsvorm gekozen. De (gekozen) rechtsvorm heeft voor-en nadelen (bijv. op het gebied van zeggenschap en financiën) en hangt af van het doel van de zorgzame gemeenschap.
Hoe kan je de eerste stap zetten in de samenwerking met zorgzame gemeenschappen?
Voordat je een (duurzame) samenwerking aan kan gaan met een zorgzame gemeenschap, is het natuurlijk is van belang dat je de zorgzame gemeenschap(pen) kent die in de buurt of wijk actief zijn. Zien wat er al is, lijkt een open deur maar wordt toch heel vaak onvoldoende gedaan. Het nieuwsgierig zijn naar en oprecht geïnteresseerd zijn in wat de zorgzame gemeenschap doet, voorkomt ook weer dat er dingen opgezet worden die er misschien al zijn in de buurt of wijk, of die ze zelf ook willen opzetten. Dan kun je beter hen ondersteunen daarbij dan zelf het initiatief nemen.
Tips
- Ontdek welke zorgzame gemeenschappen er in jouw dorp, buurt of wijk zijn en leg het eerste contact:
- Op welke doelgroep richt de zorgzame gemeenschap zich?
- Welke activiteiten onderneemt de zorgzame gemeenschap?
- Hoe heeft de zorgzame gemeenschap zich georganiseerd?
- Wie zijn de contactpersonen?
- Is er een bestuur? Zie het bestuur dan als een belangrijke schakel tussen de gemeenschap en jullie zorgorganisatie of het -netwerk.
- In zorgzame gemeenschappen draait veel om ontmoeten, bijvoorbeeld tijdens activiteiten: mensen leren elkaar kennen en bouwen een netwerk op. Dit heeft een enorme waarde en juist de diversiteit aan activiteiten zorgt ervoor dat er meer mensen mee doen en niemand vergeten wordt. Zie informele netwerken dus als waardevol, ook als ze niet formeel georganiseerd zijn.
Meer lezen?
De ouderenzorg in Nederland staat onder druk. Er moet iets gebeuren, vinden velen. Vilans ontwikkelde een model dat behulpzaam kan zijn bij die noodzakelijke omslag naar beweging van de maatschappij die gaat zorgen en de zorg die gaat vermaatschappelijken.
De veertien Nijmeegse ouderenzorgorganisaties verenigd in netwerk Nonna weten dat de toekomst van de zorg voor ouderen in de wijk ligt. Daarom zien zij het als hun maatschappelijke opdracht om mee te bouwen aan zorgzame en inclusieve wijken, waar mensen zo lang mogelijk gezond kunnen blijven wonen. Bekijk het voorbeeld van hoe zij gebruik maken van initiatieven die er al zijn in de wijken.